Özefagus, yemek borusu olarak da bilinen, ağız ile mide arasında yiyecekleri ve sıvıları taşıyan uzun, düz bir kaslı tüptür. Yaklaşık 25 santimetre uzunluğunda olan özefagus, ağızdan alınan besinlerin mideye ulaşmasını sağlar. Kaslar yardımıyla, yiyeceklerin mideye doğru itilmesi sağlanır. Özefagus, mide asidi ve sindirim enzimlerine karşı korunaklı bir yapıya sahip olup, sindirim sistemi boyunca besinlerin güvenli bir şekilde iletilmesini sağlar.
Özefagus kanseri, özefagusun hücrelerinde gelişen malign (kanserli) tümörlerin genel adıdır. Özefagus kanseri, genellikle iki ana türde görülür:
Skuamöz Hücreli Karsinom: Özefagusun üst kısmındaki düz hücrelerden gelişir. Genellikle alkol ve sigara kullanımıyla ilişkilidir.
Adenokarsinom: Özefagusun alt kısmındaki bez hücrelerinden gelişir ve genellikle gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) ve obezite ile bağlantılıdır.
Özefagus kanseri, genellikle erken aşamalarda belirgin semptomlar göstermez, bu nedenle çoğu vaka ileri evrede teşhis edilir.
Özefagus kanseri için bilinen başlıca risk faktörleri şunlardır:
📌Sigara İçmek: Özefagus kanserinin en önemli risk faktörlerinden biri sigara içmektir. Sigara, özellikle skuamöz hücreli kanserin gelişimine katkıda bulunur.
📌Alkol Tüketimi: Aşırı alkol tüketimi, özefagus kanseri riskini artıran bir diğer önemli faktördür.
📌Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GERD): Mide asidinin özefagusa geri kaçması (reflü), özellikle adenokarsinom tipi kanserin gelişmesine yol açabilir.
📌Obezite: Aşırı kilolu olma durumu, özellikle alt özefagus bölgesinde adenokarsinom gelişme riskini artırır.
📌Aile Öyküsü: Özefagus kanseri, genetik yatkınlık gösterebilen bir kanser türüdür. Ailesinde bu kanser türüne sahip olan bireylerde risk daha yüksek olabilir.
📌Eski Özefagus Yaralanmaları veya Skarlaşma: Önceki kanser veya yaralanmalara bağlı olarak özefagusun zarar görmesi kanser riskini artırabilir.
📌Yetersiz Beslenme: Düşük besin alımı, özellikle A, C ve E vitaminlerinin eksikliği, kanser riskini artırabilir.
Özefagus kanserinin gelişmesini engellemek için alınabilecek bazı önlemler şunlardır:
✅Sigara ve Alkol Kullanımından Kaçınmak: Sigara ve aşırı alkol kullanımı, özefagus kanseri riskini önemli ölçüde artırır. Bu alışkanlıklardan kaçınmak, kanser riskini azaltmada etkili bir adımdır.
✅Dengeli Beslenmek: Yeterli ve dengeli bir beslenme programı, kanser riskini azaltabilir. Özellikle meyve, sebze ve tam tahıllar açısından zengin bir diyet, koruyucu olabilir.
✅Aşırı Kilo Alımından Kaçınmak: Obezite, özefagus kanseri riskini artıran bir faktördür. Kilo kontrolünü sağlamak, kanserden korunmaya yardımcı olabilir.
✅Gastroözofageal Reflü Hastalığının Tedavi Edilmesi: Reflü hastalığı olan kişilerin tedavi edilmesi ve mide asidinin kontrol altına alınması, adenokarsinom riskini azaltabilir.
✅Sağlıklı Yaşam Tarzı Benimsemek: Düzenli egzersiz yapmak, stresten kaçınmak ve sağlıklı uyku alışkanlıkları, kanser riskini azaltabilir.
✅Erken Tanı İçin Düzenli Kontroller: Ailesinde özefagus kanseri öyküsü bulunanlar veya reflü hastalığı olanlar, düzenli tıbbi kontrollerle erken tanı alabilirler.
Özefagus (yemek borusu) kanserinin belirti ve bulguları erken evrelerde genellikle belirsizdir ve bu nedenle tanı sıklıkla ileri evrelerde konulur. Ancak dikkatli olmak ve aşağıdaki belirtilerden herhangi birinin uzun sürmesi veya şiddetlenmesi durumunda doktora başvurmak önemlidir:
Sık Görülen Belirti ve Bulgular:
Yutma Güçlüğü (Disfaji): En sık görülen belirtidir. Başlangıçta katı gıdaları yutmada zorluk yaşanırken, ilerleyen evrelerde sıvıları yutmada bile zorluk ortaya çıkabilir. Bu durum zamanla kötüleşir.
Kilo Kaybı: İstemsiz ve belirgin kilo kaybı, genellikle yutma güçlüğüne bağlı olarak yeterli besin alamamadan kaynaklanır.
Göğüs Ağrısı veya Rahatsızlık: Yemek borusu bölgesinde, genellikle sırta da yayılan ağrı veya yanma hissi. Bu ağrı yemeklerle ilişkili olabilir.
Hazımsızlık veya Mide Yanması: Özellikle geçmeyen ve şiddetlenen hazımsızlık veya mide yanması şikayetleri.
Kusma: Özellikle yemek yedikten sonra kusma.
Öksürük veya Ses Kısıklığı: Tümör ses tellerine veya akciğerlere baskı yaparsa ortaya çıkabilir.
Siyah veya Katran Rengi Dışkı (Melena): Yemek borusunda kanama olması durumunda görülebilir.
Anemi (Kansızlık): Kronik kan kaybına bağlı olarak gelişebilir ve yorgunluk, halsizlik gibi belirtilere yol açar.
Daha Az Görülen Belirti ve Bulgular:
Boğulma Hissi: Yutkunma sırasında boğuluyormuş gibi hissetme.
Hıçkırık: Geçmeyen hıçkırık nöbetleri.
Tükürük Artışı (Hipersalivasyon).
Önemli Not: Bu belirtiler özefagus kanserine özgü değildir ve diğer mide veya yemek borusu rahatsızlıklarında da görülebilir. Ancak bu belirtilerden herhangi birinin uzun sürmesi, şiddetlenmesi veya ilerleyici olması durumunda vakit kaybetmeden bir gastroenteroloji uzmanına başvurmak önemlidir. Özellikle yutma güçlüğü ve kilo kaybı gibi belirtiler ciddiye alınmalıdır. Erken teşhis, özefagus kanserinde tedavi başarısını önemli ölçüde artırabilir.
Özefagus (yemek borusu) kanserinin teşhisi, hastanın öyküsü ve fizik muayenesinin ardından çeşitli tanısal yöntemlerle konulur:
Endoskopi ve Biyopsi: Özefagus kanseri teşhisinde en önemli yöntemdir. Ağızdan ince, ışıklı bir tüp (endoskop) yemek borusuna ilerletilerek iç yüzeyi doğrudan görüntülenir. Şüpheli görünen bölgelerden biyopsi alınarak patolojik inceleme ile kesin tanı konulur. Biyopsi, kanser hücrelerinin tipini ve derecesini belirlemede kritik öneme sahiptir.
Baryumlu Özefagus Grafisi (Baryumlu Yutma): Hasta baryumlu bir sıvı içer ve yemek borusunun röntgen görüntüleri alınır. Bu yöntem, yemek borusundaki daralmaları, tümörleri veya diğer anormallikleri gösterebilir. Ancak kesin tanı için endoskopi ve biyopsi gereklidir.
Endoskopik Ultrason (EUS): Endoskopi sırasında yemek borusu duvarının ve çevresindeki lenf bezlerinin daha detaylı görüntülenmesini sağlar. Tümörün yemek borusu duvarına ne kadar yayıldığını ve yakındaki lenf bezlerine yayılım olup olmadığını değerlendirmede yardımcı olur.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): Göğüs ve karın bölgesinin detaylı görüntülerini alarak tümörün yemek borusu dışına ve diğer organlara (akciğerler, karaciğer, lenf bezleri vb.) yayılımını (metastaz) değerlendirmede kullanılır.
Pozitron Emisyon Tomografisi (PET-BT): Kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını (metastaz) belirlemede yardımcı olabilir. Özellikle uzak metastaz şüphesi olan durumlarda kullanılır.
Bronkoskopi: Tümörün soluk borusuna (trakea) veya bronşlara doğru büyüme şüphesi varsa yapılabilir.
Laparoskopi veya Torakoskopi: Kanser karın veya göğüs boşluğuna yayılmış olabileceği durumlarda, küçük kesilerle karın veya göğüs içine girilerek organlar doğrudan incelenebilir ve biyopsi alınabilir. Bu yöntem, kanserin evresini belirlemede yardımcı olur.
Özefagus kanseri teşhisi, genellikle bu yöntemlerin bir veya birkaçının kombinasyonu ile konulur. Erken teşhis zor olduğu için, belirtileri olan kişilerin vakit kaybetmeden bir gastroenteroloji veya onkoloji uzmanına başvurması önemlidir.
Özefagus kanseri evrelemesi, kanserin vücuda ne kadar yayıldığını belirlemeyi amaçlar. Genellikle TNM (Tümör, Lenf düğümü, Metastaz) sistemine göre evrelendirilir:
🔸Evre 0 (In situ kanser): Kanser hücreleri sadece özefagus yüzeyinde bulunur, henüz yayılmamıştır.
🔸Evre I: Kanser, özefagusun duvarına yayılmıştır ancak çevre dokulara veya lenf düğümlerine yayılmamıştır.
🔸Evre II: Kanser, çevre dokulara veya bölgesel lenf düğümlerine yayılmıştır.
🔸Evre III: Kanser, çevre dokularda büyük bir bölgeye yayılmış ve birden fazla lenf düğümüne sıçramıştır.
🔸Evre IV: Kanser, uzak organlara, örneğin karaciğer, akciğer veya kemiklere yayılmıştır.
Özofagus kanseri, lokal agresif seyirli ve sıklıkla geç tanı alan bir tümördür. Tedavi evreye, tümörün lokal yayılımına, lenf nodu tutulumu ve uzak metastaz durumuna göre değişir. TNM evreleme sistemine dayanır.
🔹Evre 0 (Karsinoma in situ)
Tümör yalnızca mukozada sınırlıdır.
Tedavi:
Endoskopik mukozal rezeksiyon (EMR)
Endoskopik submukozal diseksiyon (ESD)
Nadiren cerrahi (özofajektomi)
🔹Evre I (T1a-T1b, N0, M0)
Tümör mukoza (T1a) veya submukozaya (T1b) invazyon göstermiştir, lenf nodu tutulumu yoktur.
T1a hastalarda:
Endoskopik tedavi (EMR veya ESD)
Alternatif olarak minimal invaziv cerrahi
T1b hastalarda:
Cerrahi (özofajektomi) ilk tercihtir
Seçilmiş hastalarda endoskopik tedavi + izlem de düşünülebilir
🔹Evre II - III (T2-3, N0-1, M0)
Tümör kas tabakasını aşmış ve/veya bölgesel lenf nodlarına yayılmıştır.
Tedavi:
Neoadjuvan kemoradyoterapi
Alternatif: Neoadjuvan kemoterapi (örn. FLOT protokolü) bazı hastalarda kullanılabilir
Cerrahiye uygun olmayan hastalarda: definitif (küratif doz) kemoradyoterapi uygulanır
🔹Evre IV (Tüm M1 hastalar)
Uzak organ metastazı mevcuttur (karaciğer, akciğer, kemik vb.)
Tedavi amaçlı değil, yaşam süresi uzatma ve semptom kontrolü hedeflidir.
Tedavi yaklaşımları:
Sistemik kemoterapi
Hedefe yönelik tedaviler:
İmmünoterapi
Palyatif radyoterapi: disfaji (yutma güçlüğü) kontrolü için
Endoskopik stent uygulaması: yutma fonksiyonunu geçici olarak düzeltmek için
🔹Tüm Evrelerde Destekleyici Yaklaşımlar
Beslenme desteği (PEG veya jejunostomi gerekebilir)
Multidisipliner takip (onkoloji, gastroenteroloji, cerrahi, diyetisyen)
Psikososyal destek hastanın yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler
Skuamöz hücreli karsinomlar genellikle servikal ve üst özofagusta; adenokarsinomlar ise distal özofagusta yer alır.
Evre II-III hastalarda cerrahiden önce uygulanan neoadjuvan tedaviler, sağkalımı artırır.
İmmünoterapiler, özellikle MSI-H veya PD-L1 pozitif metastatik hastalarda umut verici sonuçlar vermektedir.
Özefagus kanserinin güncel tedavi seçenekleri arasında şunlar bulunur:
✅Kemoterapi: Özefagus kanserinde en yaygın kullanılan tedavi yöntemlerinden biridir. Cisplatin, 5-FU ve docetaxel gibi ilaçlar kanser hücrelerini yok etmek için kullanılır.
✅Radyoterapi: Kanser hücrelerini yok etmek amacıyla kullanılır. Cerrahiye yardımcı olarak veya yalnızca tedavi amacıyla uygulanabilir.
✅İmmünoterapiler: İmmünoterapiler, bağışıklık sistemini kanser hücrelerine karşı harekete geçiren tedavi yöntemleridir. Pembrolizumab ve nivolumab gibi ilaçlar, bazı özefagus kanseri hastalarında etkin olabilir.
✅Hedefe Yönelik Tedavi: Kanserin genetik ve moleküler özelliklerine dayalı tedaviler, tedaviye daha özel bir yaklaşım sağlar. HER2 pozitif özefagus kanseri hastalarına trastuzumab gibi ilaçlar verilebilir.
✅İleri Düzey Tedavi Seçenekleri: Metastatik evrede, tedavi genellikle semptomların yönetimine yöneliktir. Bu süreçte, kanserin vücuttaki yayılma hızı kontrol altına alınmaya çalışılır.
Özofagus (yemek borusu) kanseri, dünyada en sık görülen ve sağkalımı düşük olan kanser türlerinden biridir. İki ana tipi vardır:
→Skuamöz Hücreli Karsinom (üst ve orta özofagus)
→ Adenokarsinom (alt özofagus ve gastroözofageal bileşke)
Sağkalım oranları tümörün tipi, evresi, lenf nodu tutulumu ve tedaviye yanıt durumuna göre değişir.
Sağkalımı Etkileyen Faktörler
Erken tanı ve tedavi şansı
Tümör tipi (Skuamöz vs Adenokarsinom)
Evresi ve lenf nodu durumu
Cerrahinin başarısı (R0 rezeksiyon)
Kemoterapi ve radyoterapiye yanıt
Moleküler mutasyon (HER2, MSI, PD-L1 durumları)
Copyright 2025 | Doç. Dr. Abdullah Sakin | Tıbbi Onkoloji (Kanser) Uzmanı
Doç. Dr. Abdullah Sakin
Hakkımda
İletişim
