Tiroid Kanseri

Tiroid Kanseri

Tiroid Nedir?

Tiroid, boynun ön kısmında yer alan, kelebek şeklinde bir endokrin (hormon üretici) bezdir. Bu bez, vücudun metabolizmasını düzenleyen hormonlar üretir: tiroid hormonları (T3 ve T4) ve kalsitonin. Tiroid hormonları, kalp hızı, sıcaklık duyarlılığı, enerji üretimi ve büyüme gibi vücut fonksiyonlarını etkiler. Kalsitonin ise kemik sağlığını düzenlemeye yardımcı olur. Tiroid bezinin düzgün çalışması, vücudun enerji dengesinin sağlanması ve genel sağlık için oldukça önemlidir.

Tiroid Kanseri Nedir?

Tiroid kanseri, tiroid bezindeki hücrelerin anormal şekilde büyüyüp bölünerek kanserli hücreler oluşturmasıyla gelişen bir hastalıktır. Tiroid kanseri genellikle yavaş büyür ve çoğu türü tedavi edilebilir. En yaygın türleri papiller tiroid kanseri ve foliküler tiroid kanseridir, ancak medüller ve anaplastik tiroid kanseri gibi daha nadir ve agresif türleri de bulunmaktadır. Tiroid kanseri, genellikle boyunda şişlik (nodül) olarak fark edilir ve erken teşhis edilirse tedavi oranı yüksektir.

Tiroid Kanserinin Alt Tipleri

Tiroid kanseri, hücre tipine ve biyolojik davranışına göre 4 ana gruba ayrılır:

📌Papiller Tiroid Kanseri (PTC)

• En sık görülen tiptir (%80–85).

• Genellikle genç kadınlarda görülür.

• Yavaş ilerler, lenf nodlarına yayılım gösterebilir ama sağkalım oranı yüksektir.

• Radyoaktif iyot (RAI) tedavisine duyarlıdır.

📌Foliküler Tiroid Kanseri (FTC)

• Daha az sıklıkla görülür (%10–15).

• Uzak organ metastazı (özellikle akciğer, kemik) yapma eğilimi vardır.

• Papiller tipe benzer şekilde RAI’ye duyarlıdır.

📌 Medüller Tiroid Kanseri (MTC)

• Tiroidin C hücrelerinden kaynaklanır (kalsitonin salgılar).

• Ailevi ve kalıtsal formları olabilir (MEN sendromlarıyla ilişkili).

• RAI tedavisine duyarlı değildir.

• Kanda kalsitonin ve CEA düzeyleri tanı ve takipte kullanılır.

📌Anaplastik Tiroid Kanseri (ATC)

• Nadir (%1–2), ancak en agresif formdur.

• Genellikle ileri yaşta görülür.

• Hızla büyür ve çevre dokulara yayılır.

• Cerrahiye genellikle uygun değildir.

• RAI’ye duyarsızdır, yaşam süresi sınırlıdır.

📌 Diğer Nadir Alt Tipler:

• Hürthle hücreli karsinom

• Tiroid lenfoması

• Skuamöz hücreli karsinom (çok nadir)

Tiroid Kanserinin Risk Faktörleri Nelerdir?

Tiroid kanseri için bazı risk faktörleri şunlardır:

🔸Cinsiyet: Kadınlar, erkeklere göre daha yüksek risk altındadır.

🔸Yaş: Tiroid kanseri, genellikle 20 ile 55 yaşları arasında daha yaygındır, ancak her yaşta görülebilir.

🔸Aile Geçmişi: Ailesinde tiroid kanseri veya tiroid hastalığı olan kişilerde risk artar.

🔸Radyasyon Maruziyeti: Özellikle çocuklukta baş ve boyun bölgesine yapılan radyasyon tedavisi, tiroid kanseri riskini artırabilir.

🔸Genetik Faktörler: Bazı genetik bozukluklar, tiroid kanseri riskini artırabilir, örneğin, medüller tiroid kanseri genetik bir hastalık olan multiple endokrin neoplazi (MEN) ile ilişkili olabilir.

🔸Hormonal Değişiklikler: Hamilelik veya doğum kontrol hapı kullanımı gibi hormonal değişiklikler de riski etkileyebilir.

Tiroid Kanserinden Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

Tiroid kanserinden korunmak için kesin bir önlem olmasa da, bazı öneriler riskinizi azaltabilir:

✅Radyasyondan Kaçınma: Gereksiz radyasyon maruziyetinden kaçınılmalıdır. Özellikle baş ve boyun bölgesine yapılan radyasyon tedavileri, tiroid kanseri riskini artırabilir.

✅Sağlıklı Beslenme: Yeterli iyot alımı, tiroid sağlığını destekler. Ayrıca antioksidan açısından zengin gıdalar, bağışıklık sistemini güçlendirebilir.

✅Düzenli Kontroller: Ailesinde tiroid kanseri olan bireylerin düzenli doktor kontrolüne gitmeleri önerilir. Özellikle boyunda şişlik fark edilen kişilerin hızlıca doktora başvurması önemlidir.

✅Sigara İçmemek: Sigara içmenin tiroid kanseri ile doğrudan bir ilişkisi olduğu bilinmese de, genel sağlığı olumsuz etkileyen bir faktördür.

Tiroid Kanserinin Evrelemesi Nasıl Yapılır?

Tiroid kanseri evrelemesi, kanserin boyutunu, yayılmasını ve diğer organlara olan etkisini belirlemek amacıyla yapılır. Evrelemede genellikle şu faktörler dikkate alınır:

🔹Evre 1: Tümör küçük olup, tiroid bezinin içinde sınırlıdır. Yakın dokulara yayılmamıştır.

🔹Evre 2: Kanser, tiroid bezini aşmış ancak çevre dokulara yayılmamıştır. Lenf düğümlerine yayılma olabilir.

🔹Evre 3: Kanser, çevre dokularda daha ileri yayılım göstermiştir ve lenf düğümlerine yayılabilir.

🔹Evre 4: Kanser, uzak organlara (örneğin akciğerler veya kemikler) yayılmaya başlamıştır.

Evrelendirme, tedavi sürecini ve prognozu belirlemede önemli bir adımdır.

Tiroid Kanserinin Evrelerine Göre Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tiroid kanseri, endokrin sistemin en sık görülen malignitesidir. Genellikle yavaş seyirlidir ve erken evrede yakalandığında sağkalım oranı oldukça yüksektir. Tedavi yaklaşımı, tümörün tipine (papiller, foliküler, medüller, anaplastik), evresine, hastanın yaşına, lenf nodu veya uzak metastaz durumuna göre belirlenir. Evreleme için AJCC TNM sistemine göre Evre I–IV arasında sınıflandırılır.

📌Evre I–II (Lokalize Erken Evre Tiroid Kanseri)

Bu evrede tümör genellikle tiroid bezi ile sınırlıdır ve lenf nodu tutulumu yoktur. En sık görülen tip papiller tiroid kanseridir.

Tedavi Yaklaşımı:

• Cerrahi:

  • Tümör 1 cm’den küçükse → Lobektomi (tek taraflı tiroid çıkarımı)

  • Tümör >1 cm veya multifokal ise → Total tiroidektomi

• Radyonüklid Tedavi (RAI):

  • Genellikle düşük riskli hastalarda gerekmez

  • Orta-yüksek riskli hastalarda adjuvan olarak uygulanabilir

• Levotiroksin Tedavisi:

  • TSH baskılamak amacıyla uzun dönem kullanılır

📌Evre III (Lenf Nodu Tutulumu Olan Lokal İleri Evre)

Bu evrede tümör, tiroid kapsülünü aşmış olabilir ve boyundaki lenf nodlarına yayılım gösterebilir.

Tedavi Yaklaşımı:

• Total tiroidektomi + santral ve/veya lateral boyun diseksiyonu

• Radyonüklid (RAI) tedavisi:

  • Rezidüel hastalığı yok etmek ve uzak mikrometastazları hedeflemek amacıyla uygulanır

• TSH baskılayıcı levotiroksin tedavisi

• Görüntüleme ile düzenli takip (USG, tiroglobulin seviyesi)

📌Evre IV (Uzak Organ Metastazı Olan Hastalık)

Bu evre, akciğer, kemik veya diğer organlara metastaz varlığını ifade eder. En sık akciğer ve kemik tutulumu görülür.

Tedavi Yaklaşımı:

• Total tiroidektomi (halen yapılmamışsa)

• Radyonüklid tedavi (RAI):

  • Eğer tümör RAI’ye duyarlıysa, sistemik tedavi olarak uygulanır

  • Birden fazla kür gerekebilir

• RAI-refrakter hastalıkta (RAI’ye cevap vermeyen):

  • Hedefe yönelik tedaviler (TKI):

    • Sorafenib, Lenvatinib (özellikle diferansiye tiroid kanserinde)

• Kemik metastazları için:

  • Palyatif radyoterapi

  • Zoledronik asit veya denosumab ile kemik koruma

• Akciğer metastazı:

  • RAI yanıtı varsa RAI ile tedavi

  • RAI’ye dirençliyse sistemik tedavi ve destekleyici yaklaşımlar

📌Medüller ve Anaplastik Tiroid Kanseri Özel Durumları

Medüller Tiroid Kanseri (MTC):

• Cerrahi: Total tiroidektomi + santral ve lateral boyun diseksiyonu

• RAI işe yaramaz, çünkü medüller hücreler iyot tutmaz

• Uzak metastaz varsa:

  • Vandetanib, Cabozantinib gibi TKI’lar

  • Genetik test: RET mutasyonu açısından önemlidir

Anaplastik Tiroid Kanseri (ATC):

• Çok agresiftir, genellikle evre IV'te tanı alır

• Cerrahi genellikle mümkün değildir

• Tedavi:

  • Kemoterapi + radyoterapi kombinasyonu

  • İmmünoterapi veya hedefe yönelik tedavi (BRAF mutasyonu varsa: dabrafenib + trametinib)

Tiroid Kanserinin Güncel Sistemik Tedavileri Nelerdir?

Tiroid kanserinin tedavisinde güncel sistemik tedavi yöntemleri arasında şunlar yer alır:

✅Radyoaktif İyot Tedavisi: Bu tedavi, tiroid kanseri hücrelerinin yok edilmesine yardımcı olmak için radyoaktif iyot kullanır. Özellikle cerrahiden sonra kalan kanser hücrelerinin yok edilmesi için kullanılır.

✅Kemoterapi: Tiroid kanserinin bazı türleri, özellikle anaplastik tiroid kanseri gibi agresif türlerde kemoterapi uygulanabilir. Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için ilaçlar kullanır.

✅Hedefe Yönelik Tedavi: Bu tedavi, kanser hücrelerinin belirli genetik özelliklerine yönelik ilaçlar kullanarak kanserin büyümesini engellemeyi amaçlar.

✅İmmünoterapiler: Bağışıklık sistemini güçlendiren tedavi yöntemleri, tiroid kanseri hücrelerini yok etmek için kullanılabilir. Özellikle ileri evrelerde etkili olabilir.

✅Hormonal Tedavi: Tiroid bezinin alınmasından sonra, hastalar genellikle tiroid hormonlarını yerine koyan ilaçlar alırlar. Bu tedavi, vücudun normal metabolizma hızını korumaya yardımcı olur.

Tiroid Kanseri Yaşam Süresi ve Sağkalım Oranları (Türlerine Göre)

Tiroid kanseri, genellikle iyi seyirli ve sağkalım oranı yüksek bir kanser türüdür. Ancak alt tipi ve evresi yaşam süresini doğrudan etkiler.

Tiroid Kanseri Türleri ve 5 Yıllık Sağkalım Oranları

Evreye Göre Genel 5 Yıllık Sağkalım Oranları

• Papiller ve folliküler tip tiroid kanserleri → En iyi sağkalım oranına sahip

• Medüller tiroid kanseri → Erken evrede iyi, ileri evrede orta düzey sağkalım

• Anaplastik tiroid kanseri → En kötü prognozlu ve yaşam süresi en kısa olan tip

• Erken tanı ve tedavi sağkalımı belirgin şekilde artırır.