Safra Kesesi ve Safra Yolları Kanseri

Safra Kesesi ve Safra Yolları Kanseri

Safra Kesesi ve Safra Yolları Nedir?

Safra kesesi; karaciğerin altında bulunan, armut şeklinde bir organdır ve safra adı verilen sindirim sıvısını depolar. Safra, karaciğer tarafından üretilir ve yağların sindirimine yardımcı olmak için ince bağırsağa salınır. Safra kesesi, safra sıvısını karaciğerden alıp depolayarak, gerektiğinde ince bağırsağa salınmasını sağlar.

Safra yolları, karaciğerden safra kesesine ve oradan da ince bağırsağa giden boru şeklindeki yapılardır. Safra yolları, safra sıvısının düzenli bir şekilde taşınmasını ve sindirimin gerçekleşmesini sağlar. Safra Kesesi ve Safra Yolları, sindirim sistemi içerisinde önemli bir rol oynamaktadır.

Safra Kesesi ve Safra Yolları Kanseri Nedir?

Safra Kesesi ve Safra Yolları kanseri, safra kesesi veya safra yollarının hücrelerinden kaynaklanan kanser türüdür. Bu kanser, genellikle geç evrelerde teşhis edilir, çünkü erken dönemlerinde belirgin semptomlar göstermez. Safra kesesi kanseri genellikle safra kesesindeki hücrelerde başlar, safra yolları kanseri ise safra yollarındaki hücrelerde gelişir. Safra yolları kanseri, kolanjiyokarsinom olarak bilinir ve safra yollarındaki tümörlerin birikmesiyle ortaya çıkar.

Safra Kesesi ve Safra Yolları Kanserinin Risk Faktörleri Nelerdir?

Safra Kesesi ve Safra Yolları kanserinin gelişiminde bir dizi risk faktörü etkili olabilir:

📌Kadın Cinsiyet: Safra kesesi kanseri kadınlarda daha sık görülür, özellikle 60 yaş ve üzerindeki kadınlar risk altındadır.

📌Safra Kesesi Taşları: Safra kesesinde taş bulunması, safra kesesi kanseri için önemli bir risk faktörüdür. Taşlar, safra kesesinin iltihaplanmasına neden olabilir ve bu da kanser gelişimini tetikleyebilir.

📌İleri Yaş: Safra Kesesi ve Safra Yolları kanseri genellikle 60 yaş ve üzerindeki bireylerde görülür.

📌Ailede Kanser Öyküsü: Ailede safra kesesi veya safra yolları kanseri öyküsü bulunan kişilerin bu hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.

📌Obezite ve Diyabet: Obezite ve diyabet, safra kesesi taşları ve iltihaplanma riskini artırarak kanser gelişme olasılığını yükseltebilir.

📌Kronik Safra Yolu Hastalıkları: Safra yollarında uzun süreli enfeksiyonlar veya iltihaplanmalar (örneğin, primär sklerozan kolanjit) safra yolları kanseri için risk faktörleridir.

📌Çevresel Faktörler: Bazı kimyasal maddelere maruz kalmak (örneğin, benzen) da bu kanserin riskini artırabilir.

Safra Kesesi ve Safra Yolları Kanserinden Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

Safra Kesesi ve Safra Yolları kanserinden korunmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

✅Dengeli Beslenme: Sağlıklı ve dengeli beslenmek, obeziteyi önleyerek safra taşlarının oluşumunu engelleyebilir. Ayrıca, bol miktarda lif tüketmek ve doymuş yağlardan kaçınmak faydalıdır.

✅Düzenli Fiziksel Aktivite: Obeziteyi ve diyabeti önlemek için düzenli egzersiz yapmak önemlidir.

✅Safra Kesesi Taşları Tedavisi: Safra kesesinde taş bulunan kişilerin, taşların alınması için tedavi olmaları, safra kesesi kanseri riskini azaltabilir.

✅Alkol Tüketimini Azaltma: Alkol tüketiminin aşırı olması, safra kesesi kanseri riskini artırabilir. Bu nedenle alkol tüketimi sınırlandırılmalıdır.

✅Hepatit B ve C'yi Önlemek: Hepatit B ve C virüsleri, karaciğer ve safra yolları hastalıklarına yol açabilir. Bu enfeksiyonların önlenmesi, safra yolları kanserini engellemeye yardımcı olabilir.

✅Düzenli Sağlık Kontrolleri: Özellikle safra kesesi taşları, kronik safra yolu hastalıkları veya ailede kanser öyküsü olan bireylerin düzenli taramalara gitmesi önerilir.

Safra Kesesi ve Safra Yolları Kanserinin Evrelemesi Nasıl Yapılır?

Safra Kesesi ve Safra Yolları kanserinin evrelemesi, kanserin ne kadar yayıldığını ve tedaviye ne kadar yanıt verebileceğini belirlemek için yapılır. Genellikle TNM evreleme sistemi kullanılır:

• T (Tümör): Kanserin tümörünün boyutunu ve karaciğere, safra yollarına veya diğer yapılarla olan ilişkisini gösterir.

  • T1: Kanser yalnızca safra kesesinde sınırlıdır.

  • T2: Kanser safra kesesinin dışına yayılmıştır, ancak çevre dokulara zarar vermemiştir.

  • T3: Kanser çevre dokulara, karaciğere veya komşu organlara yayılmıştır.

  • T4: Kanser uzak organlara veya lenf düğümlerine yayılmıştır.

• N (Lenf Düğümleri): Kanserin lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığını belirtir.

  • N0: Lenf düğümleri etkilenmemiştir.

  • N1: Lenf düğümleri etkilenmiştir.

• M (Metastaz): Kanserin uzak organlara yayılıp yayılmadığını gösterir.

  • M0: Metastaz yoktur.

  • M1: Metastaz vardır.

Safra Kesesi ve Safra Yolları Kanserinin Evrelerine Göre Tedavisi Nasıl Yapılır?

Safra kesesi kanseri ve kolanjiyokarsinom (safra yolları kanseri), gastrointestinal sistemin nadir ancak agresif tümörleri arasında yer alır. Tedavi planı, hastalığın lokal yayılımı, lenf nodu tutulumu, uzak metastaz varlığı ve cerrahi rezeksiyon yapılabilirliği dikkate alınarak belirlenir.

Evre I (T1a–T1b, N0, M0) – Erken Evre, Sınırlı Hastalık

• T1a (mukozaya sınırlı) safra kesesi kanseri: Basit kolesistektomi genellikle yeterlidir. Nüks riski düşüktür.

• T1b (kas tabakasına ulaşmış): Radikal kolesistektomi önerilir:

  • Segment 4b/5 karaciğer rezeksiyonu

  • Regional lenf nodu diseksiyonu Bu hastalarda adjuvan tedavi genellikle gerekmez ancak yüksek dereceli veya lenfovasküler invazyon varsa adjuvan tedavi düşünülebilir.

Evre II–III (T2–T4, N0–N1, M0) – Lokal İleri Evre

• Cerrahi rezeksiyon mümkünse:

  • Radikal kolesistektomi + segmental karaciğer rezeksiyonu + geniş lenfadenektomi yapılır

  • Biliyer rekonstrüksiyon gerekebilir (özellikle perihiler kolanjiyokarsinomda)

• Adjuvan tedavi:

  • Capecitabin (oral fluoropirimidin) adjuvan tedavide önerilir

  • BILCAP çalışması, capecitabinin nüksü azalttığını ve sağkalımı uzattığını göstermiştir

  • RT + kemoterapi adjuvan kombinasyonu seçilmiş durumlarda uygulanabilir

• Cerrahiye uygun olmayan lokal ileri olgular:

  • Neoadjuvan kemoradyoterapi veya indüksiyon kemoterapisi verilebilir

  • Amaç, tümörü rezektabl hale getirmektir

  • Klinik çalışmalarda yeri halen değerlendirilmektedir

Evre IV (Herhangi bir T, N, M1) – Metastatik Hastalık

• Sistemik tedavi (ilk basamak):

  • Gemcitabin + Cisplatin kombinasyonu standarttır

    • ABC-02 çalışması, bu kombinasyonun sağkalımı anlamlı artırdığını göstermiştir

  • Alternatif: Gemcitabin + oksaliplatin (GEMOX)

• İkinci basamak tedavi:

  • FOLFOX (5-FU, lökovorin, oksaliplatin)

    • ABC-06 çalışması, bu kombinasyonun ikinci basamakta sağkalımı uzattığını göstermiştir

• Hedefe yönelik tedaviler (biyobelirteç pozitif hastalarda):

  • FGFR2 füzyonları → Pemigatinib, Infigratinib

  • IDH1 mutasyonu → Ivosidenib

  • MSI-H / dMMR → İmmünoterapi (pembrolizumab)

  • HER2 amplifikasyonu → Trastuzumab, neratinib gibi ajanlar

  • Bu nedenle ileri evrede moleküler testler önerilir

• Palyatif bakım:

  • Safra yolu tıkanıklığında biliyer stent yerleştirilmesi

  • Sarılık, kaşıntı ve ağrı gibi semptomların kontrolü

  • Gerekirse palyatif radyoterapi veya ağrı kontrolü için destekleyici tedaviler

Safra Kesesi ve Safra Yolları Kanserinin Güncel Sistemik Tedavileri Nelerdir?

Safra yolları ve safra kesesi kanserleri, genellikle geç evrede tanı alan, agresif seyirli tümörlerdir. Sistemik tedavi, lokal ileri ya da metastatik evrede uygulanır. Tedavi planı tümörün evresine, moleküler özelliklerine, hastanın performans durumuna ve organ fonksiyonlarına göre kişiselleştirilir.

➤ Kemoterapi (Standart Sistemik Tedavi)

Birinci Basamak:

• Gemcitabin + Cisplatin → Günümüzde altın standarttır

  • ABC-02 çalışması, bu kombinasyonun sağkalımı anlamlı uzattığını göstermiştir

  • 6-8 kür uygulanır; toleransa göre uzatılabilir

Alternatif rejimler:

• Gemcitabin + Oksaliplatin (GEMOX)

• Capecitabin + Cisplatin → Özellikle safra kesesi kanserlerinde denenebilir

• Monoterapi (yalnızca gemcitabin) → Performansı düşük hastalarda tercih edilir

➤ İkinci Basamak Tedavi

• FOLFOX rejimi (5-FU + lökovorin + oksaliplatin)

  • ABC-06 çalışması, bu kombinasyonun ikinci basamakta sağkalımı uzattığını göstermiştir

• Liposomal irinotekan + 5-FU (araştırma aşamasında)

➤ Hedefe Yönelik Tedaviler (Moleküler Profil Pozitifse)

Safra yolları kanserleri için moleküler testler önerilir, çünkü belirli genetik değişiklikler hedefe yönelik tedavi şansı sunar:

Bu tedaviler için tümör dokusundan NGS (Next-Generation Sequencing) testi önerilir.

➤ İmmünoterapi

İmmünoterapiler, şu an için spesifik moleküler belirteç pozitifliği olan hastalarda uygulanabilir:

• MSI-H / dMMR hastalarda → Pembrolizumab

• TMB yüksek olgularda

• PD-L1 pozitifliği 

➤ Kombinasyon Tedaviler (Yeni Yaklaşımlar)

• İmmünoterapi + Kemoterapi kombinasyonları (örn. Durvalumab + Gem-Cis)

Klinik Uygulama Notları

• Tüm ileri evre hastalarda moleküler test yapılması önerilir

• Kombinasyon tedaviler, özellikle genç ve iyi performanslı hastalarda daha iyi yanıt verir

• Palyatif destek, semptom kontrolü (sarılık, kaşıntı, ağrı) açısından sistemik tedaviye mutlaka entegre edilmelidir

Safra kesesi ve safra yolları kanserlerinde sistemik tedavi hızla gelişmektedir. Gemcitabin-cisplatin kombinasyonu halen ilk basamakta altın standarttır. Ancak moleküler hedefli ajanlar ve immünoterapiler, uygun hastalarda yaşam süresini ve tedavi başarısını önemli ölçüde artırabilir. Bu nedenle, ileri evre hastalarda moleküler analiz yapılması günümüzde tedavinin vazgeçilmez bir parçasıdır.

Yaşam Süresi ve Sağkalım Oranları

Safra kesesi ve safra yolları (kolanjiyokarsinom) kanserleri nadir görülmesine rağmen, genellikle geç dönemde tanı konduğu için prognozu (seyri) kötü olan kanserlerdir. Sağkalım oranları; tümörün yeri, evresi ve metastaz durumuna göre değişir.

Evreye Göre 5 Yıllık Sağkalım Oranları

Safra Kesesi ve Safra Yolları Kanserinde Lokalizasyona Göre 5 Yıllık Sağkalım

Sağkalımı Etkileyen Faktörler

• Erken tanı ve cerrahi şansı

• Tümörün yeri ve yayılımı

• Lenf nodu ve damar tutulumu

• Karaciğer veya periton metastazı

• Tedaviye yanıt