Safra kesesi; karaciğerin altında bulunan, armut şeklinde bir organdır ve safra adı verilen sindirim sıvısını depolar. Safra, karaciğer tarafından üretilir ve yağların sindirimine yardımcı olmak için ince bağırsağa salınır. Safra kesesi, safra sıvısını karaciğerden alıp depolayarak, gerektiğinde ince bağırsağa salınmasını sağlar.
Safra yolları, karaciğerden safra kesesine ve oradan da ince bağırsağa giden boru şeklindeki yapılardır. Safra yolları, safra sıvısının düzenli bir şekilde taşınmasını ve sindirimin gerçekleşmesini sağlar. Safra Kesesi ve Safra Yolları, sindirim sistemi içerisinde önemli bir rol oynamaktadır.
Safra Kesesi ve Safra Yolları kanseri, safra kesesi veya safra yollarının hücrelerinden kaynaklanan kanser türüdür. Bu kanser, genellikle geç evrelerde teşhis edilir, çünkü erken dönemlerinde belirgin semptomlar göstermez. Safra kesesi kanseri genellikle safra kesesindeki hücrelerde başlar, safra yolları kanseri ise safra yollarındaki hücrelerde gelişir. Safra yolları kanseri, kolanjiyokarsinom olarak bilinir ve safra yollarındaki tümörlerin birikmesiyle ortaya çıkar.
Safra Kesesi ve Safra Yolları kanserinin gelişiminde bir dizi risk faktörü etkili olabilir:
📌Kadın Cinsiyet: Safra kesesi kanseri kadınlarda daha sık görülür, özellikle 60 yaş ve üzerindeki kadınlar risk altındadır.
📌Safra Kesesi Taşları: Safra kesesinde taş bulunması, safra kesesi kanseri için önemli bir risk faktörüdür. Taşlar, safra kesesinin iltihaplanmasına neden olabilir ve bu da kanser gelişimini tetikleyebilir.
📌İleri Yaş: Safra Kesesi ve Safra Yolları kanseri genellikle 60 yaş ve üzerindeki bireylerde görülür.
📌Ailede Kanser Öyküsü: Ailede safra kesesi veya safra yolları kanseri öyküsü bulunan kişilerin bu hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.
📌Obezite ve Diyabet: Obezite ve diyabet, safra kesesi taşları ve iltihaplanma riskini artırarak kanser gelişme olasılığını yükseltebilir.
📌Kronik Safra Yolu Hastalıkları: Safra yollarında uzun süreli enfeksiyonlar veya iltihaplanmalar (örneğin, primär sklerozan kolanjit) safra yolları kanseri için risk faktörleridir.
📌Çevresel Faktörler: Bazı kimyasal maddelere maruz kalmak (örneğin, benzen) da bu kanserin riskini artırabilir.
Safra Kesesi ve Safra Yolları kanserinden korunmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
✅Dengeli Beslenme: Sağlıklı ve dengeli beslenmek, obeziteyi önleyerek safra taşlarının oluşumunu engelleyebilir. Ayrıca, bol miktarda lif tüketmek ve doymuş yağlardan kaçınmak faydalıdır.
✅Düzenli Fiziksel Aktivite: Obeziteyi ve diyabeti önlemek için düzenli egzersiz yapmak önemlidir.
✅Safra Kesesi Taşları Tedavisi: Safra kesesinde taş bulunan kişilerin, taşların alınması için tedavi olmaları, safra kesesi kanseri riskini azaltabilir.
✅Alkol Tüketimini Azaltma: Alkol tüketiminin aşırı olması, safra kesesi kanseri riskini artırabilir. Bu nedenle alkol tüketimi sınırlandırılmalıdır.
✅Hepatit B ve C'yi Önlemek: Hepatit B ve C virüsleri, karaciğer ve safra yolları hastalıklarına yol açabilir. Bu enfeksiyonların önlenmesi, safra yolları kanserini engellemeye yardımcı olabilir.
✅Düzenli Sağlık Kontrolleri: Özellikle safra kesesi taşları, kronik safra yolu hastalıkları veya ailede kanser öyküsü olan bireylerin düzenli taramalara gitmesi önerilir.
Safra kesesi ve safra yolları kanserleri, erken evrelerde genellikle belirti vermezler. Belirtiler ortaya çıktığında ise sıklıkla diğer safra kesesi veya karaciğer sorunlarına benzer olabilir. Bu durum, teşhisin gecikmesine yol açabilir. İşte safra kesesi ve safra yolları kanserinin olası belirti ve bulguları:
Safra Kesesi Kanseri Belirti ve Bulguları:
✅ Karın Ağrısı: Özellikle karnın sağ üst kısmında, kaburgaların altında hissedilen künt veya keskin ağrı. Zaman zaman gelip gidebilir veya sürekli olabilir.
✅ Sarılık: Ciltte ve göz beyazlarında sararma. Bu, safra kanalının tümör tarafından tıkanması sonucu bilirubin birikmesiyle ortaya çıkar.
✅ Mide Bulantısı ve Kusma.
✅ İştahsızlık ve Kilo Kaybı: Nedeni bilinmeyen kilo kaybı.
✅ Karında Şişlik veya Ele Gelen Kitle: İleri evrelerde tümörün büyümesiyle hissedilebilir.
✅ Kaşıntı: Bilirubin birikimine bağlı olarak ciltte kaşıntı oluşabilir.
✅ Hazımsızlık ve Şişkinlik: Özellikle yağlı yemeklerden sonra artabilir.
✅ Yorgunluk ve Halsizlik.
✅ Koyu Renkli İdrar ve Açık Renkli Dışkı: Sarılığın bir sonucu olarak görülebilir.
Safra yolları kanserinin belirtileri, tümörün safra yollarının hangi bölümünde olduğuna (karaciğer içi veya dışı) göre değişebilir, ancak genel olarak şunları içerir:
📌Sarılık: En sık görülen belirtilerden biridir.
📌Kaşıntı.
📌Koyu Renkli İdrar ve Açık Renkli Dışkı.
📌Karın Ağrısı: Genellikle sağ üst karında hissedilir.
📌Kilo Kaybı.
📌İştahsızlık.
📌Yorgunluk.
📌Ateş ve Titreme (safra yolu enfeksiyonu gelişirse).
Önemli Not: Bu belirtilerin birçoğu safra kesesi taşı, safra yolu tıkanıklığı veya diğer karaciğer ve safra yolu hastalıklarında da görülebilir. Ancak bu belirtilerden herhangi birinin sürekli hale gelmesi, şiddetlenmesi veya normalden farklı olması durumunda vakit kaybetmeden bir doktora (gastroenterolog veya genel cerrah) başvurmak önemlidir. Erken teşhis, safra kesesi ve safra yolları kanserlerinde tedavi başarısını artırabilir.
İstanbul'da saat şu an 00:48 ve tarih 18 Mayıs 2025 Pazar. Safra kesesi ve safra yolları kanserlerinin teşhisi, belirtilerin genellikle geç evrelerde ortaya çıkması nedeniyle zor olabilir. Tanı süreci, hastanın öyküsü, fizik muayene ve çeşitli tanısal yöntemlerin kombinasyonunu içerir:
1. Fizik Muayene ve Hasta Öyküsü: Doktor, hastanın şikayetlerini (karın ağrısı, sarılık, kilo kaybı vb.) ve tıbbi öyküsünü dinler. Karaciğerin büyümesi veya safra kesesinde şişlik olup olmadığı kontrol edilir.
2. Kan Testleri: * Karaciğer Fonksiyon Testleri (ALT, AST, ALP, GGT, Bilirubin): Safra kanallarındaki tıkanıklığı ve karaciğerin durumunu gösterir. * Tümör Belirteçleri (CA 19-9, CEA): Kanser varlığı hakkında bilgi verebilir ancak kesin tanı koymaz. Safra yolu kanserinde CA 19-9 seviyesi yüksek olabilir.
3. Görüntüleme Yöntemleri: * Ultrasonografi (USG): Safra kesesi ve safra yollarını görüntülemede ilk tercih edilen yöntemdir. Safra kesesinde kitle olup olmadığını gösterebilir. * Bilgisayarlı Tomografi (BT): Tümörün boyutu, yayılımı ve karaciğer ile diğer organlarla ilişkisini daha ayrıntılı gösterir. Kontrastlı BT daha detaylı bilgi sağlar. * Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR/MRCP): Safra yollarını ve çevredeki yumuşak dokuları detaylı olarak görüntüler. MR Kolanjiyopankreatografi (MRCP), safra kanallarındaki tıkanıklıkları ve tümörleri saptamada oldukça etkilidir ve ERCP'nin non-invaziv bir alternatifi olarak giderek daha fazla kullanılmaktadır. * Endoskopik Ultrasonografi (EUS): Mide ve oniki parmak bağırsağı yoluyla endoskopik bir ultrason kullanılarak safra kesesi ve safra yolları yakından incelenir. Gerekirse biyopsi alınabilir. * Pozitron Emisyon Tomografisi (PET-BT): Kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılımını (metastaz) belirlemede kullanılır.
4. Endoskopik Yöntemler: * Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi (ERCP): Ağızdan girilerek ince bir tüp (endoskop) oniki parmak bağırsağına ilerletilir ve safra kanallarına kontrast madde verilerek röntgen görüntüleri alınır. Bu işlem sırasında safra yollarındaki tıkanıklıklar ve tümörler görülebilir ve biyopsi alınabilir (fırça biyopsisi veya forseps biyopsisi). Gerekirse stent yerleştirilerek tıkanıklık giderilebilir. * Perkütan Transhepatik Kolanjiografi (PTK): Cilt üzerinden karaciğere ince bir iğne batırılarak safra kanallarına kontrast madde verilir ve röntgen görüntüleri alınır. ERCP'nin yapılamadığı durumlarda veya safra yollarının üst kısmındaki tıkanıklıklarda kullanılabilir. Biyopsi de alınabilir ve drenaj sağlanabilir.
5. Biyopsi ve Patolojik İnceleme: Kesin tanı, şüpheli dokudan alınan örneğin patolojik olarak incelenmesiyle konulur. Biyopsi ERCP, PTK veya cerrahi sırasında alınabilir. Patolojik inceleme, kanser hücrelerinin tipini ve derecesini belirler.
6. Laparoskopi: Karın içine küçük kesilerle girilerek karın içi organları ve tümörün yayılımı doğrudan gözlemlenebilir ve biyopsi alınabilir. Bazı durumlarda evreleme amacıyla da kullanılabilir.
Safra kesesi ve safra yolları kanserlerinin teşhisi, tümörün yerine, büyüklüğüne ve hastanın genel durumuna göre farklı yöntemlerin kombinasyonu ile yapılır. Erken teşhis, tedavi seçeneklerini artırabilir ve sağkalım oranlarını iyileştirebilir.
Safra Kesesi ve Safra Yolları kanserinin evrelemesi, kanserin ne kadar yayıldığını ve tedaviye ne kadar yanıt verebileceğini belirlemek için yapılır. Genellikle TNM evreleme sistemi kullanılır:
T (Tümör): Kanserin tümörünün boyutunu ve karaciğere, safra yollarına veya diğer yapılarla olan ilişkisini gösterir.
T1: Kanser yalnızca safra kesesinde sınırlıdır.
T2: Kanser safra kesesinin dışına yayılmıştır, ancak çevre dokulara zarar vermemiştir.
T3: Kanser çevre dokulara, karaciğere veya komşu organlara yayılmıştır.
T4: Kanser uzak organlara veya lenf düğümlerine yayılmıştır.
N (Lenf Düğümleri): Kanserin lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığını belirtir.
N0: Lenf düğümleri etkilenmemiştir.
N1: Lenf düğümleri etkilenmiştir.
M (Metastaz): Kanserin uzak organlara yayılıp yayılmadığını gösterir.
M0: Metastaz yoktur.
M1: Metastaz vardır.
Safra kesesi kanseri ve kolanjiyokarsinom (safra yolları kanseri), gastrointestinal sistemin nadir ancak agresif tümörleri arasında yer alır. Tedavi planı, hastalığın lokal yayılımı, lenf nodu tutulumu, uzak metastaz varlığı ve cerrahi rezeksiyon yapılabilirliği dikkate alınarak belirlenir.
Evre I (T1a–T1b, N0, M0) – Erken Evre, Sınırlı Hastalık
T1a (mukozaya sınırlı) safra kesesi kanseri: Basit kolesistektomi genellikle yeterlidir. Nüks riski düşüktür.
T1b (kas tabakasına ulaşmış): Radikal kolesistektomi önerilir:
Segment 4b/5 karaciğer rezeksiyonu
Regional lenf nodu diseksiyonu Bu hastalarda adjuvan tedavi genellikle gerekmez ancak yüksek dereceli veya lenfovasküler invazyon varsa adjuvan tedavi düşünülebilir.
Evre II–III (T2–T4, N0–N1, M0) – Lokal İleri Evre
Cerrahi rezeksiyon mümkünse:
Radikal kolesistektomi + segmental karaciğer rezeksiyonu + geniş lenfadenektomi yapılır
Biliyer rekonstrüksiyon gerekebilir (özellikle perihiler kolanjiyokarsinomda)
Adjuvan tedavi:
RT + kemoterapi adjuvan kombinasyonu seçilmiş durumlarda uygulanabilir
Cerrahiye uygun olmayan lokal ileri olgular:
Neoadjuvan kemoradyoterapi veya indüksiyon kemoterapisi verilebilir
Amaç, tümörü rezektabl hale getirmektir
Klinik çalışmalarda yeri halen değerlendirilmektedir
Evre IV (Herhangi bir T, N, M1) – Metastatik Hastalık
Sistemik tedavi (ilk basamak):
İkinci basamak tedavi:
Hedefe yönelik tedaviler (biyobelirteç pozitif hastalarda):
FGFR2 füzyonları → Pemigatinib, Infigratinib
IDH1 mutasyonu → Ivosidenib
MSI-H / dMMR → İmmünoterapi (pembrolizumab)
HER2 amplifikasyonu → Trastuzumab, neratinib gibi ajanlar
Bu nedenle ileri evrede moleküler testler önerilir
Palyatif bakım:
Safra yolu tıkanıklığında biliyer stent yerleştirilmesi
Sarılık, kaşıntı ve ağrı gibi semptomların kontrolü
Gerekirse palyatif radyoterapi veya ağrı kontrolü için destekleyici tedaviler
Safra yolları ve safra kesesi kanserleri, genellikle geç evrede tanı alan, agresif seyirli tümörlerdir. Sistemik tedavi, lokal ileri ya da metastatik evrede uygulanır. Tedavi planı tümörün evresine, moleküler özelliklerine, hastanın performans durumuna ve organ fonksiyonlarına göre kişiselleştirilir.
💉 1. Kemoterapi (Standart Sistemik Tedavi)
2. İkinci Basamak Tedavi
3. Hedefe Yönelik Tedaviler (Moleküler Profil Pozitifse)
Safra yolları kanserleri için moleküler testler önerilir, çünkü belirli genetik değişiklikler hedefe yönelik tedavi şansı sunar:
|
Moleküler Hedef |
İlaç |
Açıklama |
|---|---|---|
|
FGFR2 füzyonları |
Pemigatinib, Infigratinib |
İntrahepatik kolanjiyoda etkilidir |
|
IDH1 mutasyonu |
Ivosidenib |
DNA metabolizmasında etkili |
|
HER2 amplifikasyonu |
Trastuzumab, Neratinib |
Özellikle safra kesesi kanserlerinde |
|
NTRK füzyonu |
Larotrectinib, Entrectinib |
Nadir; varsa dramatik yanıt alınabilir |
Bu tedaviler için tümör dokusundan NGS (Next-Generation Sequencing) testi önerilir.
4. İmmünoterapi
İmmünoterapiler, şu an için spesifik moleküler belirteç pozitifliği olan hastalarda uygulanabilir:
MSI-H / dMMR hastalarda → Pembrolizumab
TMB yüksek olgularda
PD-L1 pozitifliği
5. Kombinasyon Tedaviler (Yeni Yaklaşımlar)
İmmünoterapi + Kemoterapi kombinasyonları (örn. Durvalumab + Gem-Cis)
Klinik Uygulama Notları
Tüm ileri evre hastalarda moleküler test yapılması önerilir
Kombinasyon tedaviler, özellikle genç ve iyi performanslı hastalarda daha iyi yanıt verir
Palyatif destek, semptom kontrolü (sarılık, kaşıntı, ağrı) açısından sistemik tedaviye mutlaka entegre edilmelidir
Safra kesesi ve safra yolları kanserlerinde sistemik tedavi hızla gelişmektedir. Gemcitabin-cisplatin kombinasyonu halen ilk basamakta altın standarttır. Ancak moleküler hedefli ajanlar ve immünoterapiler, uygun hastalarda yaşam süresini ve tedavi başarısını önemli ölçüde artırabilir. Bu nedenle, ileri evre hastalarda moleküler analiz yapılması günümüzde tedavinin vazgeçilmez bir parçasıdır.
Safra kesesi kanseri ve kolanjiyokarsinom (safra yolları kanseri), gastrointestinal sistemin nadir ancak agresif tümörleri arasında yer alır. Tedavi planı, hastalığın lokal yayılımı, lenf nodu tutulumu, uzak metastaz varlığı ve cerrahi rezeksiyon yapılabilirliği dikkate alınarak belirlenir.
Evre I (T1a–T1b, N0, M0) – Erken Evre, Sınırlı Hastalık
T1a (mukozaya sınırlı) safra kesesi kanseri: Basit kolesistektomi genellikle yeterlidir. Nüks riski düşüktür.
T1b (kas tabakasına ulaşmış): Radikal kolesistektomi önerilir:
Segment 4b/5 karaciğer rezeksiyonu
Regional lenf nodu diseksiyonu Bu hastalarda adjuvan tedavi genellikle gerekmez ancak yüksek dereceli veya lenfovasküler invazyon varsa adjuvan tedavi düşünülebilir.
Evre II–III (T2–T4, N0–N1, M0) – Lokal İleri Evre
Cerrahi rezeksiyon mümkünse:
Radikal kolesistektomi + segmental karaciğer rezeksiyonu + geniş lenfadenektomi yapılır
Biliyer rekonstrüksiyon gerekebilir (özellikle perihiler kolanjiyokarsinomda)
Adjuvan tedavi:
Capecitabin (oral fluoropirimidin) adjuvan tedavide önerilir
BILCAP çalışması, capecitabinin nüksü azalttığını ve sağkalımı uzattığını göstermiştir
RT + kemoterapi adjuvan kombinasyonu seçilmiş durumlarda uygulanabilir
Cerrahiye uygun olmayan lokal ileri olgular:
Neoadjuvan kemoradyoterapi veya indüksiyon kemoterapisi verilebilir
Amaç, tümörü rezektabl hale getirmektir
Klinik çalışmalarda yeri halen değerlendirilmektedir
Evre IV (Herhangi bir T, N, M1) – Metastatik Hastalık
Sistemik tedavi (ilk basamak):
Gemcitabin + Cisplatin kombinasyonu standarttır
ABC-02 çalışması, bu kombinasyonun sağkalımı anlamlı artırdığını göstermiştir
Alternatif: Gemcitabin + oksaliplatin (GEMOX)
İkinci basamak tedavi:
FOLFOX (5-FU, lökovorin, oksaliplatin)
ABC-06 çalışması, bu kombinasyonun ikinci basamakta sağkalımı uzattığını göstermiştir
Hedefe yönelik tedaviler (biyobelirteç pozitif hastalarda):
FGFR2 füzyonları → Pemigatinib, Infigratinib
IDH1 mutasyonu → Ivosidenib
MSI-H / dMMR → İmmünoterapi (pembrolizumab)
HER2 amplifikasyonu → Trastuzumab, neratinib gibi ajanlar
Bu nedenle ileri evrede moleküler testler önerilir
Palyatif bakım:
Safra yolu tıkanıklığında biliyer stent yerleştirilmesi
Sarılık, kaşıntı ve ağrı gibi semptomların kontrolü
Gerekirse palyatif radyoterapi veya ağrı kontrolü için destekleyici tedaviler
Safra yolları ve safra kesesi kanserleri, genellikle geç evrede tanı alan, agresif seyirli tümörlerdir. Sistemik tedavi, lokal ileri ya da metastatik evrede uygulanır. Tedavi planı tümörün evresine, moleküler özelliklerine, hastanın performans durumuna ve organ fonksiyonlarına göre kişiselleştirilir.
➤ Kemoterapi (Standart Sistemik Tedavi)
Birinci Basamak:
Gemcitabin + Cisplatin → Günümüzde altın standarttır
ABC-02 çalışması, bu kombinasyonun sağkalımı anlamlı uzattığını göstermiştir
6-8 kür uygulanır; toleransa göre uzatılabilir
Alternatif rejimler:
Gemcitabin + Oksaliplatin (GEMOX)
Capecitabin + Cisplatin → Özellikle safra kesesi kanserlerinde denenebilir
Monoterapi (yalnızca gemcitabin) → Performansı düşük hastalarda tercih edilir
➤ İkinci Basamak Tedavi
FOLFOX rejimi (5-FU + lökovorin + oksaliplatin)
ABC-06 çalışması, bu kombinasyonun ikinci basamakta sağkalımı uzattığını göstermiştir
Liposomal irinotekan + 5-FU (araştırma aşamasında)
➤ Hedefe Yönelik Tedaviler (Moleküler Profil Pozitifse)
Safra yolları kanserleri için moleküler testler önerilir, çünkü belirli genetik değişiklikler hedefe yönelik tedavi şansı sunar:
|
Moleküler Hedef |
İlaç |
Açıklama |
|---|---|---|
|
FGFR2 füzyonları |
Pemigatinib, Infigratinib |
İntrahepatik kolanjiyoda etkilidir |
|
IDH1 mutasyonu |
Ivosidenib |
DNA metabolizmasında etkili |
|
HER2 amplifikasyonu |
Trastuzumab, Neratinib |
Özellikle safra kesesi kanserlerinde |
|
NTRK füzyonu |
Larotrectinib, Entrectinib |
Nadir; varsa dramatik yanıt alınabilir |
Bu tedaviler için tümör dokusundan NGS (Next-Generation Sequencing) testi önerilir.
➤ İmmünoterapi
İmmünoterapiler, şu an için spesifik moleküler belirteç pozitifliği olan hastalarda uygulanabilir:
MSI-H / dMMR hastalarda → Pembrolizumab
TMB yüksek olgularda
PD-L1 pozitifliği
➤ Kombinasyon Tedaviler (Yeni Yaklaşımlar)
İmmünoterapi + Kemoterapi kombinasyonları (örn. Durvalumab + Gem-Cis)
Klinik Uygulama Notları
Tüm ileri evre hastalarda moleküler test yapılması önerilir
Kombinasyon tedaviler, özellikle genç ve iyi performanslı hastalarda daha iyi yanıt verir
Palyatif destek, semptom kontrolü (sarılık, kaşıntı, ağrı) açısından sistemik tedaviye mutlaka entegre edilmelidir
Safra kesesi ve safra yolları kanserlerinde sistemik tedavi hızla gelişmektedir. Gemcitabin-cisplatin kombinasyonu halen ilk basamakta altın standarttır. Ancak moleküler hedefli ajanlar ve immünoterapiler, uygun hastalarda yaşam süresini ve tedavi başarısını önemli ölçüde artırabilir. Bu nedenle, ileri evre hastalarda moleküler analiz yapılması günümüzde tedavinin vazgeçilmez bir parçasıdır.
Safra kesesi ve safra yolları (kolanjiyokarsinom) kanserleri nadir görülmesine rağmen, genellikle geç dönemde tanı konduğu için prognozu (seyri) kötü olan kanserlerdir. Sağkalım oranları; tümörün yeri, evresi ve metastaz durumuna göre değişir.
Sağkalımı Etkileyen Faktörler
Erken tanı ve cerrahi şansı
Tümörün yeri ve yayılımı
Lenf nodu ve damar tutulumu
Karaciğer veya periton metastazı
Tedaviye yanıt
Copyright 2025 | Doç. Dr. Abdullah Sakin | Tıbbi Onkoloji (Kanser) Uzmanı
Doç. Dr. Abdullah Sakin
Hakkımda
İletişim
