Rektum Kanseri

Rektum Kanseri

Rektum Nedir?

Rektum, kalın bağırsağın son 12–15 cm'lik kısmını oluşturan ve anüsle sonlanan anatomik yapıdır. Sindirilmiş besinlerin dışkı haline getirilip vücut dışına atılmadan önce depolandığı alandır. Rektum, hem boşaltım sisteminin önemli bir parçasıdır hem de çevresindeki damar ve sinir yapılarıyla kompleks bir bölgedir. Anatomik olarak pelvik boşluk içinde yer alır.

Rektum Kanseri Nedir?

Rektum kanseri, rektumun iç yüzeyini kaplayan mukozal hücrelerden kaynaklanan ve kontrolsüz hücre çoğalmasıyla gelişen malign (kötü huylu) bir tümördür. Genellikle adenokarsinom histolojisindedir. Tüm kolorektal kanserlerin yaklaşık %30’u rektumda yer alır. Rektum kanseri, hem lokal yayılım hem de uzak metastaz potansiyeli olan, multidisipliner tedavi yaklaşımı gerektiren ciddi bir hastalıktır.

 Rektum Kanseri Risk Faktörleri Nelerdir?

📌Yaşam Tarzına Bağlı Faktörler

• Düşük lifli, yüksek yağlı diyet

• Kırmızı et ve işlenmiş et tüketimi

• Fiziksel hareketsizlik

• Obezite ve sedanter yaşam

• Sigara ve aşırı alkol kullanımı

📌Genetik ve Kültürel Faktörler

• Ailede kolorektal kanser öyküsü

• FAP (Familial Adenomatous Polyposis)

• Lynch sendromu (Herediter Non-Polipozis Kolorektal Kanser - HNPCC)

• İnflamatuvar barsak hastalıkları (Crohn, ülseratif kolit)

📌Yaş ve Cinsiyet

• 50 yaş üzeri bireylerde sıklık artar.

• Erkeklerde bir miktar daha sık görülür.

 Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

✅Lifli gıdalardan zengin, sebze ve meyve ağırlıklı beslenme

✅Kırmızı et ve işlenmiş et tüketiminin azaltılması

✅Haftada en az 150 dakika orta düzeyde fiziksel aktivite

✅Tütün ürünlerinden uzak durmak ve alkol tüketimini bırakmak

✅Vücut ağırlığını sağlıklı aralıkta tutmak

✅50 yaş üzeri bireylerde düzenli kolorektal kanser taramalarına katılmak:

• • Kolonoskopi (10 yılda bir)

  • Gaita gizli kan testi (yılda bir)

Evrelemesi Nasıl Yapılır?

Rektum kanserinde TNM (Tümör, Nod, Metastaz) sistemine dayanan FIGO ya da AJCC evreleme sistemi kullanılır:

🔸Evre 0: Mukozayla sınırlı, in situ karsinom

🔸Evre I: Tümör rektum duvarıyla sınırlı

🔸Evre II: Rektum dışına çıkmış ancak lenf noduna yayılmamış

🔸Evre III: Lenf nodu tutulumu var ama uzak organ metastazı yok

🔸Evre IV: Uzak organlara (karaciğer, akciğer gibi) metastaz mevcut

Tanı ve evreleme için kullanılan başlıca yöntemler:

🔹Rektoskopi veya kolonoskopi

🔹Endorektal ultrasonografi (ERUS)

🔹Pelvik MR

🔹Toraks-abdomen BT

🔹PET-BT (ileri evre şüphelerinde)

 Evrelerine Göre Tedavisi Nasıl Yapılır?

➤ Evre 0 - I:

• Lokal eksizyon veya transanal endoskopik cerrahi (TEM)

• Geniş cerrahi rezeksiyon (anterior rezeksiyon veya abdominoperineal rezeksiyon) gerekebilir

• Adjuvan tedavi genellikle gerekmez

➤ Evre II - III:

• Total Neoadjuvan Yaklaşım (TNT):

  • Neoadjuvan kemoradyoterapi + sistemik kemoterapi (FOLFOX veya CAPOX)

  • Ameliyat öncesi tüm sistemik tedavi uygulanır

  • Ameliyat sonrası ek kemoterapi ihtiyacını azaltabilir

• Neoadjuvan İmmünoterapi (seçilmiş hastalarda):

  • Mikrosatellit instabilitesi yüksek (MSI-H) veya dMMR pozitif hastalarda pembrolizumab veya dostarlimab ile neoadjuvan immünoterapi

  • Klinik yanıt durumuna göre cerrahi veya bekle-gör yaklaşımı

• Neoadjuvan Kemoradyoterapi (klasik yaklaşım):

  • 5-FU veya kapesitabin ile birlikte radyoterapi

  • Total mezorektal eksizyon (TME) sonrası adjuvan kemoterapi

• Bekle-Gör (Watch and Wait) Yaklaşımı:

  • Neoadjuvan tedavi sonrası tam klinik yanıt elde edilen seçilmiş hastalarda cerrahiden kaçınılabilir

  • Sıkı klinik, endoskopik ve radyolojik takip gerekir

  • Nüks olursa kurtarıcı cerrahi mümkündür

➤ Evre IV:

• Sistemik kemoterapi (FOLFOX, FOLFIRI, CAPOX)

• Hedefe yönelik tedavi (RAS/BRAF mutasyonuna bağlı: bevacizumab, cetuximab, panitumumab)

• Sınırlı metastatik hastalıkta (özellikle karaciğer ve akciğer):

  • Metastezektomi (karaciğer veya akciğerden metastazın cerrahi olarak çıkarılması) uygun hastalarda küratif olabilir.

  • İndüksiyon veya konversiyon tedavisi: başlangıçta rezektabl olmayan metastazlar için sistemik tedavi sonrası tümör küçülmesi sağlanır ve ardından cerrahi uygulanabilir.

  • Bu hastalarda cerrahi sonrası uzun sağkalım ve hatta kür şansı mümkündür.

• Palyatif cerrahi veya stent uygulamaları

Güncel Sistemik Tedavileri Nelerdir?

✅Kemoterapi Rejimleri

• FOLFOX: 5-FU + lökovorin + oksaliplatin

• FOLFIRI: 5-FU + lökovorin + irinotekan

• CAPOX: Kapasitabin + oksaliplatin

✅Hedefe Yönelik Tedaviler

• Bevacizumab: Anti-VEGF ajan (anjiyogenez inhibitörü)

• Cetuximab / Panitumumab: EGFR inhibitörü (yalnızca RAS/RAF wild-type hastalarda etkili)

• Regorafenib / Trifluridin-tipiracil: Dirençli ileri evre olgularda kullanılır

✅İmmünoterapiler (MSI-H / dMMR hastalarda)

• Pembrolizumab, Dostarlimab, Nivolumab: Yüksek mikrosatellit instabilitesi olan hastalarda FDA onaylıdır

• Neoadjuvan dönemde immünoterapi çalışmaları umut verici sonuçlar göstermektedir

Yaşam Süreleri ve Sağkalım Oranları

• MSI-H/dMMR olan hastalarda immünoterapiyle uzun sağkalım elde edilebilir.

• R0 rezeksiyon yapılabilecek metastatik olgularda 5 yılı aşan sağkalım mümkündür.

• Bekle-gör yaklaşımıyla cerrahiden kaçınılan bazı hastalarda bile uzun süreli hastalıksız sağkalım sağlanabilir.

• Sınırlı metastatik hastalıkta başarılı metastezektomi sonrası %30–50 oranında 5 yıllık sağkalım mümkündür.