Paratroid bezleri, tiroid bezinin hemen arkasında bulunan küçük, fasulye şeklinde bezlerdir. Vücutta genellikle dört adet paratroid bezi bulunur, ancak sayısı bazen farklı olabilir. Paratroid bezleri, parathormon (PTH) adlı bir hormon üretir. Bu hormon, vücudun kalsiyum ve fosfor dengesini düzenler ve kemik sağlığı için kritik bir rol oynar. Paratroid bezleri, kalsiyum seviyelerini düzenlemek için kemiklerden kalsiyum salınımını uyarır ve böbreklerde kalsiyum emilimini artırır.
Paratroid kanseri, paratroid bezlerinin kanserli hücrelerle anormal bir şekilde büyümesiyle gelişen nadir bir kanser türüdür. Paratroid kanseri, genellikle paratroid bezlerinin aşırı parathormon üretmesine yol açar, bu da kan kalsiyum seviyelerinin yükselmesine ve hiperkalsemiye (yüksek kalsiyum) yol açabilir. Paratroid kanseri, tiroid kanserine kıyasla daha nadir görülür ve genellikle küçük boyutlarda kalır. Erken evrelerde belirgin semptomlar göstermeyebilir, ancak ilerleyen dönemlerde kalsiyum seviyelerinin yükselmesi gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Paratroid kanserinin kesin nedenleri henüz tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörleri tanımlanmıştır:
📌Genetik Faktörler: Ailesel paratroid kanseri, bazı genetik hastalıklarla ilişkilidir. Örneğin, multiple endokrin neoplazi (MEN) sendromu, paratroid kanseri riskini artırabilir.
📌Radyasyon Maruziyeti: Baş ve boyun bölgesine yönelik yapılan radyasyon tedavileri, paratroid kanseri riskini artırabilir.
📌Yaş: Paratroid kanseri, genellikle 30-60 yaş arasındaki bireylerde görülür.
📌Cinsiyet: Kadınlar, erkeklere göre paratroid kanseri geliştirme konusunda daha yüksek bir riske sahip olabilir.
Paratroid kanserinden korunmak için yapılabilecek bazı şeyler şunlardır:
✅Genetik Testler ve Tarama: Ailesinde paratroid kanseri veya MEN sendromu öyküsü olan kişiler, genetik testler ve düzenli taramalar ile erken teşhis için risk altındadır.
✅Radyasyondan Kaçınma: Baş ve boyun bölgesine yapılan gereksiz radyasyon maruziyetinden kaçınılmalıdır.
✅Sağlıklı Yaşam Tarzı: Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve sigara içmeme gibi yaşam tarzı değişiklikleri, genel sağlık üzerinde olumlu etkilere sahiptir.
✅Düzenli Kontroller: Boyunda şişlik veya anormal değişiklikler fark edildiğinde, bir doktora başvurmak önemlidir. Erken teşhis, tedavi sürecini kolaylaştırabilir.
Paratroid kanserinin evrelemesi, kanserin boyutunu, yayılma derecesini ve çevre dokulara olan etkisini belirlemek için yapılır. Evreleme işlemi, tedavi sürecinde yol gösterici olur. Paratroid kanserinde evreleme genellikle şu şekilde yapılır:
🔸Evre 1: Kanser, paratroid bezinde sınırlıdır ve çevre dokulara yayılmamıştır.
🔸Evre 2: Kanser, paratroid bezinden çevre dokulara (yakın lenf bezleri gibi) yayılmıştır.
🔸Evre 3: Kanser, yakın dokulara ve lenf bezlerine yayıldığı gibi, yakın organlara da yayılabilir.
🔸Evre 4: Kanser, vücudun uzak bölgelerine (örneğin akciğerler veya kemikler gibi) yayılmıştır.
Paratiroid kanseri, boyunda tiroid bezinin arkasında bulunan küçük paratiroid bezlerinde gelişen nadir bir kanser türüdür. Bu bezler, vücuttaki kalsiyum seviyesini düzenleyen paratiroid hormonu (PTH) üretir. Paratiroid kanserinin belirti ve bulguları genellikle aşırı PTH üretimi (hiperparatiroidizm) ve boyunda kitle ile ilişkilidir.
Sık Görülen Belirti ve Bulgular (Hiperparatiroidizme Bağlı):
🔹Yüksek Kalsiyum Seviyelerine Bağlı Semptomlar (Hiperkalsemi):
Kemik Ağrısı ve Zayıflığı: Aşırı PTH kemiklerden kalsiyum çekilmesine neden olarak kemik ağrısına, kolay kırılmaya ve osteoporoza yol açabilir.
Böbrek Taşları: Kandaki yüksek kalsiyum seviyesi böbreklerde taş oluşumuna neden olabilir. Bu durum şiddetli yan ağrısına, idrarda kana ve sık idrara çıkmaya yol açabilir.
Sık İdrara Çıkma (Poliüri) ve Aşırı Susama (Polidipsi).
Mide ve Bağırsak Sorunları: Karın ağrısı, bulantı, kusma, kabızlık ve iştahsızlık görülebilir.
Yorgunluk, Halsizlik ve Kas Güçsüzlüğü.
Zihinsel Bulanıklık, Depresyon, Anksiyete ve Hafıza Sorunları.
Yüksek Tansiyon.
Kalp Ritmi Bozuklukları (Nadir Durumlarda).
Boyunda Kitle:
🔹Paratiroid kanserinde, boyunda elle hissedilebilen bir şişlik veya kitle olabilir. Bu kitle genellikle sert ve hareketlidir. Ancak paratiroid tümörleri genellikle küçüktür ve her zaman palpe edilemeyebilir.
Daha Az Görülen Belirti ve Bulgular:
🔹Ses kısıklığı (eğer tümör ses tellerine yakın sinirlere baskı yaparsa).
🔹Yutma güçlüğü (eğer tümör yemek borusuna baskı yaparsa).
Önemli Not: Bu belirtilerin birçoğu paratiroid kanserine özgü değildir ve daha yaygın görülen diğer sağlık sorunlarından da kaynaklanabilir. Ancak bu belirtilerden herhangi birini yaşamanız durumunda, özellikle boyunda bir kitle fark ederseniz ve yukarıdaki hiperkalsemi belirtileriniz varsa, vakit kaybetmeden bir doktora (endokrinolog veya genel cerrah) başvurmanız önemlidir. Paratiroid kanseri nadir görülse de, erken teşhis tedavi başarısını artırabilir.
Paratiroid kanserinin teşhisi, genellikle yüksek kalsiyum seviyelerinin saptanması ve paratiroid bezinde bir anormallik (kitle) bulunması şüphesiyle başlar. Tanı süreci aşağıdaki adımları içerir:
Kan Testleri: Kandaki kalsiyum ve paratiroid hormonu (PTH) seviyeleri ölçülür. Paratiroid kanserinde genellikle çok yüksek PTH seviyeleri ile birlikte yüksek kalsiyum seviyeleri saptanır. Bu durum, iyi huylu paratiroid adenomlarından daha belirgindir.
Boyun Ultrasonografisi: Tiroid ve paratiroid bezlerini görüntülemek için kullanılır. Paratiroid bezinde bir kitle veya büyüme olup olmadığı değerlendirilir.
Sestamibi Sintigrafisi (MIBI Scan): Radyoaktif bir madde verilerek paratiroid bezlerinin görüntülenmesini sağlar. Aşırı aktif veya anormal paratiroid dokusu radyoaktif maddeyi daha fazla tutar ve görüntüde "sıcak nokta" olarak belirir. Bu, anormal paratiroid bezini saptamaya yardımcı olabilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) veya Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Tümörün boyun ve göğüs boşluğundaki yayılımını değerlendirmek için kullanılabilir. Özellikle metastaz şüphesi varsa önemlidir.
İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi (İİAB): Boyundaki kitlelerden hücre örneği almak için ince bir iğne kullanılır. Ancak paratiroid kanserinde İİAB tanıda her zaman güvenilir olmayabilir ve bazen tümör yayılım riskini artırabileceği endişesiyle dikkatli kullanılır. Kesin tanı genellikle cerrahi sonrası patolojik inceleme ile konulur.
Cerrahi ve Patolojik İnceleme: Kesin tanı, anormal paratiroid bezinin cerrahi olarak çıkarılması ve ardından patolog tarafından mikroskop altında incelenmesiyle konulur. Patolojik inceleme, kanser hücrelerinin varlığını ve tipini belirler. Ameliyat sırasında çevre lenf bezleri de incelenebilir.
Paratiroid kanseri nadir görüldüğü için, tanı süreci genellikle bir endokrinolog, cerrah ve patologun iş birliğini gerektirir. Yüksek kalsiyum ve PTH seviyeleri olan ve boynunda kitle tespit edilen hastalarda paratiroid kanseri şüphesi artar ve ileri tetkikler yapılır.
Paratroid kanserinin tedavisi, kanserin evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir:
🔹Evre 1 ve 2: Erken evrelerde tedavi, cerrahi müdahale ile başlar. Paratroid bezinin tamamı veya kanserli bölümü alınabilir. Kanserli hücrelerin tamamen çıkarılması, hastalığın tedavisinin temelidir.
🔹Evre 3: Kanser daha ileri aşamalara yayılmışsa, cerrahi müdahale sonrasında kemoterapi, radyoterapi veya hedefe yönelik tedavi uygulanabilir.
🔹Evre 4: Uzak organlara yayılan kanser için tedavi, cerrahiye ek olarak sistemik tedavi (kemoterapi, hedefe yönelik tedavi, immünoterapiler) içerir. Ayrıca, vücutta aşırı kalsiyum birikimini kontrol altına almak için tedavi gerekebilir.
Paratroid kanseri tedavisinde kullanılan güncel sistemik tedavi yöntemleri şunlardır:
✅Kemoterapi: Paratroid kanseri genellikle kemoterapiye duyarlı değildir, ancak bazı ileri evre vakalarda bu tedavi yöntemi kullanılabilir.
✅Hedefe Yönelik Tedavi: Paratroid kanserine yönelik spesifik genetik değişiklikleri hedef alan ilaçlar kullanılabilir. Bu tedavi, kanser hücrelerinin büyümesini engellemeye çalışır.
✅İmmünoterapiler: Paratroid kanseri için immünoterapiler henüz deneme aşamasında olsa da, bazı klinik çalışmalarda kullanımı araştırılmaktadır.
✅Radyoaktif Tedavi: Bazı paratroid kanseri türlerinde, yüksek kalsiyum seviyelerinin kontrol altına alınması için radyoaktif tedavi seçenekleri kullanılabilir.
Paratiroid kanseri, boyunda tiroid bezinin arkasında yer alan paratiroid bezlerinden kaynaklanan, son derece nadir (%0,005) fakat lokal agresif seyir gösterebilen bir kanser türüdür. En önemli özelliği hiperkalsemi (kan kalsiyum yüksekliği) ile kendini göstermesidir.
Sağkalımı Etkileyen Faktörler
Tümörün tam çıkarılıp çıkarılamaması
Hiperkalseminin kontrol altına alınabilmesi
Lokal nüks (tekrarlama) varlığı
Uzak metastaz (akciğer, karaciğer, kemik gibi) gelişimi
Erken tanı ve tedavi
Copyright 2025 | Doç. Dr. Abdullah Sakin | Tıbbi Onkoloji (Kanser) Uzmanı
Doç. Dr. Abdullah Sakin
Hakkımda
İletişim
