Mesleki Maruziyetler (Asbest, Kimyasallar) Hangi Kanser Türlerine Yol Açar?

Mesleki Maruziyetler (Asbest, Kimyasallar) Hangi Kanser Türlerine Yol Açar?

Bazı mesleklerde çalışanlar, belirli kimyasallara, liflere veya radyasyona uzun süreli maruziyet nedeniyle artmış kanser riski taşıyabilirler. Bu tür maruziyetlere mesleki kanserojen maruziyetler denir. İş güvenliği standartları ve kişisel koruyucu ekipmanlar bu riskleri azaltmayı hedefler, ancak geçmişteki maruziyetler veya yetersiz önlemler hala sorun olmaya devam etmektedir.

Başlıca Mesleki Kanserojenler ve İlişkili Kanser Türleri:

1. Asbest:

   • Geçmişte inşaat, gemi yapımı, izolasyon, fren balatası gibi birçok alanda kullanılan doğal bir mineral lifidir. Liflerin solunması sağlık riski taşır.

   • İlişkili Kanserler:

     • Mezotelyoma: Akciğerleri saran zarın (plevra) veya karın zarı (periton) kanseri olan nadir ve agresif bir kanser türüdür. Asbest maruziyeti mezotelyomanın bilinen tek nedenidir.

     • Akciğer Kanseri: Asbest maruziyeti olan kişilerde akciğer kanseri riski, özellikle sigara içiyorlarsa, önemli ölçüde artar.

     • Larinks (Gırtlak) Kanseri ve Yumurtalık Kanseri: Daha az yaygın olsa da, asbest maruziyeti ile ilişkilendirilmiştir.

   • Maruziyet Alanları: İnşaat işçileri, gemi yapımcıları, izolasyoncular, elektrikçiler, tesisatçılar, otomotiv tamircileri (eski fren balataları), itfaiyeciler.

2. Benzen:

   • Petrokimya endüstrisinde, benzin üretiminde, plastik, kauçuk, boya ve deterjan yapımında kullanılan bir organik çözücüdür.

   • İlişkili Kanserler:

     • Lösemi (Özellikle Akut Myeloid Lösemi - AML): Benzen maruziyeti ile güçlü bir şekilde ilişkilidir.

   • Maruziyet Alanları: Petrol rafinerisi çalışanları, kimya işçileri, ayakkabı ve kauçuk endüstrisi çalışanları, matbaa işçileri, benzin istasyonu çalışanları.

3. Krom (Hexavalent Krom):

   • Endüstriyel kaplama, boya pigmentleri, paslanmaz çelik üretimi gibi alanlarda kullanılan bir metaldir.

   • İlişkili Kanserler:

     • Akciğer Kanseri: Solunması halinde yüksek risk taşır.

     • Sinüs ve Nazal Kavite Kanseri: Burun ve sinüs boşluklarında kansere neden olabilir.

   • Maruziyet Alanları: Kaynakçılar, boya üreticileri, krom kaplama işçileri.

4. Vinil Klorür:

   • PVC plastik üretiminde kullanılan bir kimyasaldır.

   • İlişkili Kanserler:

     • Karaciğer Anjiosarkomu (Nadir bir karaciğer kanseri): Vinil klorüre uzun süreli maruziyetle güçlü bir ilişkisi vardır.

   • Maruziyet Alanları: PVC üretimi yapan tesislerde çalışanlar.

5. Formaldehit:

   • Mobilya, kontrplak, halı gibi ürünlerin üretiminde, patoloji laboratuvarlarında koruyucu olarak ve bazı inşaat malzemelerinde kullanılan bir gazdır.

   • İlişkili Kanserler:

     • Nazofaringeal Kanser: Burun ve boğazın arka kısmında kanser riski taşır.

     • Lösemi (özellikle AML): Bazı çalışmalarda ilişkilendirilmiştir.

   • Maruziyet Alanları: Kimya işçileri, mobilya üreticileri, sağlık profesyonelleri (patologlar, teknisyenler).

6. Radon:

   • Toprakta doğal olarak oluşan radyoaktif bir gazdır. Evlerin ve binaların içine sızabilir.

   • İlişkili Kanserler:

     • Akciğer Kanseri: Sigaradan sonra akciğer kanserinin en büyük ikinci nedenidir.

   • Maruziyet Alanları: Madenciler, bazı inşaat işçileri, radon seviyeleri yüksek olan binalarda yaşayanlar veya çalışanlar.

7. İyonize Radyasyon (X-ışınları, Gama ışınları):

   • Tıbbi görüntülemede (yüksek dozda), nükleer enerji santrallerinde, radyasyon tedavilerinde ve bazı endüstriyel uygulamalarda kullanılır.

   • İlişkili Kanserler: Lösemi, tiroid kanseri, meme kanseri ve diğer solid tümörler.

   • Maruziyet Alanları: Radyologlar, radyoterapi teknisyenleri, nükleer santral çalışanları, uranyum madencileri.

Mesleki kanser riskini azaltmak için sıkı iş güvenliği düzenlemeleri, kişisel koruyucu ekipman (maske, eldiven vb.) kullanımı, iyi havalandırma sistemleri ve riskli maddelere maruziyeti en aza indiren teknolojilerin kullanılması hayati önem taşır. Ayrıca, riskli mesleklerde çalışanların düzenli sağlık kontrollerinden geçmeleri, erken teşhis için önemlidir.