Kolon, sindirim sisteminin bir parçası olan ve kalın bağırsak olarak da bilinen organın bir bölümüdür. Kolon, ince bağırsaklardan sonra yer alır ve yaklaşık 1.5 metre uzunluğunda olup, sindirilen besinlerin atık maddelerini emerek vücuda su ve tuz geri kazandırır. Kolon, dört ana bölümden oluşur: çekum, çıkan kolon, transvers kolon ve inen kolon. Kolonun başlıca görevi, sindirimden sonra kalıntıları saklamak ve dışarı atılmak üzere anüse iletmektir.
Kolon kanseri, kolonun iç yüzeyinde bulunan hücrelerin anormal şekilde büyüyerek kansere dönüşmesiyle ortaya çıkan bir kanser türüdür. Kolon kanseri, genellikle polip adı verilen küçük, iyi huylu tümörlerden gelişir. Zamanla, bu polipler kansere dönüşebilir. Kolon kanseri, genellikle yavaş ilerler ve belirti vermeden yıllarca gelişebilir, bu da erken teşhis için düzenli taramaların önemini artırır.
Kolon kanseri gelişiminde etkili olabilecek birçok risk faktörü bulunmaktadır:
📌Yaş: Kolon kanseri genellikle 50 yaş ve üzeri kişilerde daha sık görülür.
📌Aile Öyküsü: Ailede kolon kanseri veya inflamatuar bağırsak hastalıkları (örneğin, Crohn hastalığı veya ülseratif kolit) öyküsü olan bireyler daha yüksek risk altındadır.
📌Kötü Beslenme: Aşırı kırmızı et tüketimi, işlenmiş gıdalar ve düşük lifli beslenme kolon kanseri riskini artırabilir.
📌Obezite: Aşırı kilolu olmak, kolon kanseri riskini artıran önemli bir faktördür.
📌Sigara ve Alkol Kullanımı: Sigara içmek ve aşırı alkol tüketmek kolon kanseri riskini artırabilir.
📌İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi hastalıklar, uzun süreli bağırsak iltihabına yol açarak kanser riskini artırabilir.
📌Genetik Yatkınlık: Lynch sendromu ve familial adenomatous polyposis (FAP) gibi kalıtsal genetik hastalıklar, kolon kanseri riskini artırabilir.
Kolon kanserinden korunmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
✅Sağlıklı Beslenme: Lif açısından zengin bir diyet, sebze ve meyve tüketimi, işlenmiş gıdalardan ve kırmızı etten kaçınmak kolon kanseri riskini azaltabilir.
✅Düzenli Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta şiddette fiziksel aktivite yapmak, kanser riskini düşürür.
✅Sigara ve Alkolü Bırakmak: Sigara içmemek ve alkol tüketimini sınırlamak kolon kanseri riskini önemli ölçüde azaltabilir.
✅Kiloyu Kontrol Etmek: Sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak, obeziteyi önlemek kolon kanseri riskini azaltabilir.
✅Düzenli Tarama ve Erken Teşhis: 50 yaş ve üstü bireylerin düzenli kolon kanseri taramaları yaptırmaları önemlidir. Kolon kanseri erken evrede tespit edilirse, tedavi şansı daha yüksektir.
✅Ailede Kolon Kanseri Öyküsü Olanlar İçin Genetik Danışmanlık: Ailede kolon kanseri öyküsü varsa, genetik danışmanlık ve testler yapılabilir.
Kolon kanseri evrelemesi, kanserin yayılma derecesine göre yapılır ve genellikle TNM (Tümör, Lenf Düğümleri, Metastaz) sistemi kullanılır:
🔸T (Tümör): Kanserin boyutunu ve kolonun hangi kısmına yayıldığını belirtir. T1-T4 arasında değişen evreler vardır.
🔸N (Lenf Düğümleri): Kanserin lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığını gösterir. N0, lenf düğümlerinin etkilenmediğini, N1 veya N2, lenf düğümlerine yayılım olduğunu belirtir.
🔸M (Metastaz): Kanserin uzak organlara, özellikle karaciğer veya akciğerlere yayılıp yayılmadığını belirtir. M0, metastaz olmadığını, M1 ise metastaz olduğunu gösterir.
Bu evreleme, kanserin ne kadar ilerlediğini belirler ve tedavi planlamasında önemli bir rol oynar.
Kolon kanseri tedavisi, kanserin evresine göre değişir:
➥ Erken Evre (Evre I-II): Kanserin erken evrelerinde tedavi genellikle cerrahidir. Kanserli doku cerrahiyle çıkarılır ve çevrelenmiş lenf düğümleri de alınabilir. Evre II'de ek olarak kemoterapi önerilebilir.
➥ Orta Evre (Evre III): Bu evrede, kanserli hücreler lenf düğümlerine yayılmış olabilir. Tedavi, cerrahi müdahale ve kemoterapiyi içerir. Kemoterapi, kanserin geri gelmesini önlemek için kullanılır. Bazı durumlarda kemoterapi ameliyat öncesinde kullanılabilir.
➥ İleri Evre (Evre IV): Kanser, uzak organlara yayılmıştır. Tedavi, cerrahi müdahale, kemoterapi, akıllı ilaçlar, hedefe yönelik tedavi ve immünoterapileri içerebilir. Palyatif tedavi de semptomların yönetimi için önemlidir.
Güncel sistemik tedavi seçenekleri şunları içerir:
🔹Kemoterapi: Kolon kanseri tedavisinde en yaygın kullanılan sistemik tedavi yöntemidir. 5-FU (fluorourasil), Oxaliplatin ve Leucovorin gibi ilaçlar yaygın olarak kullanılır. Bu ilaçlar kanser hücrelerinin büyümesini engeller.
🔹Hedefe Yönelik Tedavi: Hedefe yönelik tedavi ilaçları, kanser hücrelerindeki belirli hedefleri tanır ve bu hücreleri öldürür.
🔹İmmünoterapiler: immünoterapiler, bağışıklık sisteminin kanser hücreleriyle savaşmasına yardımcı olur. Bu tedavi genellikle ileri evre kanserlerde kullanılır.
🔹Palyatif Tedavi: İleri evre kanserlerde, hastanın yaşam kalitesini iyileştirmek için ağrı yönetimi, beslenme desteği ve semptom giderici tedavi uygulanır.
Kolon kanserinde yaşam süresi ve sağkalım oranları, hastalığın evresine, tedaviye yanıtına ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterir. Genellikle 5 yıllık sağkalım oranları şu şekildedir:
Evre 1 (Kanser sadece bağırsak duvarı ile sınırlı): %90-95
Evre 2 (Tümör bağırsak duvarını aşmış ancak lenf nodlarına sıçramamış): %70-85
Evre 3 (Lenf nodlarına yayılmış ancak uzak organ metastazı yok): %50-70
Evre 4 (Uzak organlara metastaz yapmış): %10-20
Copyright 2025 | Doç. Dr. Abdullah Sakin | Tıbbi Onkoloji (Kanser) Uzmanı
Doç. Dr. Abdullah Sakin
Hakkımda
İletişim
