Kanser Tedavisi Sürecinde Enfeksiyon Riskini Azaltmak İçin Ne Yapılmalı?

Kanser Tedavisi Sürecinde Enfeksiyon Riskini Azaltmak İçin Ne Yapılmalı?

Kanser tedavileri (özellikle kemoterapi, radyoterapi ve kök hücre nakli), bağışıklık sistemini baskılayarak hastaları enfeksiyonlara karşı çok daha savunmasız hale getirir. Vücudun enfeksiyonlarla savaşan hücreleri olan beyaz kan hücrelerinin (lökositler), özellikle nötrofillerin sayısındaki azalma (nötropeni), enfeksiyon riskini önemli ölçüde artırır. Enfeksiyonlar, kanser hastaları için ciddi komplikasyonlara, hastaneye yatışa ve hatta ölüme neden olabilen hayati bir tehdittir. Bu nedenle, enfeksiyon riskini azaltmak, tedavi sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır.

1. El Hijyeni:

   • Sık ve Doğru El Yıkama: Sabun ve suyla en az 20 saniye boyunca elleri iyice yıkamak, özellikle tuvaletten sonra, yemek yemeden önce ve sonra, öksürdükten veya hapşırdıktan sonra zorunludur.

   • El Dezenfektanları: Sabun ve su yoksa, alkol bazlı el dezenfektanları (en az %60 alkol içeren) kullanılabilir.

2. Kişisel Hijyen:

   • Günlük Banyo/Duş: Cildin temiz ve sağlıklı kalmasını sağlar, bakteri birikimini engeller. Cildin nemli kalması önemlidir.

   • Ağız Hijyeni: Yumuşak bir diş fırçası ve alkolsüz, aşındırıcı olmayan bir ağız gargarası ile düzenli ağız bakımı. Kemoterapinin neden olduğu mukozit (ağız içi yaralar) enfeksiyon riski taşır.

   • Genital Bölge Hijyeni: Düzenli temizlik, enfeksiyon riskini azaltır.

3. Çevresel Önlemler:

   • Kalabalıktan Kaçınma: Toplu taşıma araçları, alışveriş merkezleri, tiyatrolar gibi kalabalık ve kapalı alanlardan mümkün olduğunca uzak durmak.

   • Hasta Kişilerden Uzak Durma: Nezle, grip, öksürük veya ateş gibi enfeksiyon belirtisi olan kişilerden uzak durulmalı, tokalaşmaktan veya sarılmaktan kaçınılmalıdır.

   • Maske Kullanımı: Özellikle bağışıklık sistemi çok baskılandığında veya kalabalık ortamlara girilmesi gerektiğinde (hastane gibi) maske takmak enfeksiyon riskini azaltır.

   • Ev Temizliği: Yaşam alanının temiz ve düzenli tutulması, mikrop yayılımını engeller. Nemli bezle silme, toz toplamayı azaltır.

   • Bitkiler ve Çiçekler: Taze kesilmiş çiçekler veya saksı bitkileri, topraktaki bakteriler ve mantarlar nedeniyle enfeksiyon riski taşıyabilir. Bu nedenle, tedavi süresince hastanın odasında bulundurulmamaları önerilebilir.

4. Beslenme Güvenliği:

   • İyi Yıkanmış Gıdalar: Tüm sebze ve meyveler çok iyi yıkanmalıdır.

   • İyi Pişmiş Yiyecekler: Çiğ veya az pişmiş et, balık, yumurta gibi gıdalardan kaçınılmalıdır. Pastörize edilmemiş süt ürünleri ve çiğ peynirlerden de uzak durulmalıdır.

   • Süresi Geçmiş Gıdalar: Süresi geçmiş veya bozulmuş gıdalar kesinlikle tüketilmemelidir.

   • Dışarıda Yemek Yeme: Özellikle bağışıklık sistemi düşükken, gıda hijyeninden emin olunmayan dışarıdaki yerlerde yemek yemekten kaçınılmalıdır.

   • Musluk Suyu: Güvenilir olmayan musluk suyu yerine şişelenmiş veya kaynatılmış su tercih edilebilir.

5. Cilt Bütünlüğünün Korunması:

   • Kesik ve Yaralardan Kaçınma: Ciltte oluşabilecek kesik, sıyrık veya yaralanmalardan kaçınmak için dikkatli olunmalıdır. Tıraş olurken elektrikli tıraş makinesi tercih edilebilir.

   • Nemlendirme: Cildin kuruyarak çatlamasını önlemek için düzenli olarak nemlendirici kullanılmalıdır.

   • Manikür/Pedikür: Tırnak batması veya kesik riskini artırabileceği için profesyonel manikür/pedikürden kaçınılmalıdır.

   • Kateter Bakımı: Kemoterapi veya beslenme için kullanılan santral kateterlerin (Port, PICC hattı vb.) bakımı, enfeksiyon riskini önlemek için büyük titizlikle yapılmalıdır. Düzenli pansuman değişimi ve sterilizasyon önemlidir.

6. Aşılar:

   • Doktor Onayıyla Aşılar: Grip aşısı gibi bazı aşılar, doktor onayı ve bağışıklık durumu uygunsa yapılabilir. Ancak canlı aşılar (kızamık, kabakulak, kızamıkçık gibi) bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda genellikle yasaktır.

7. Hasta ve Bakıcı Eğitimi:

   • Hasta ve ailesi, enfeksiyon belirtilerini (ateş, titreme, öksürük, kızarıklık, şişlik) tanımalı ve bu belirtiler ortaya çıktığında derhal doktorlarıyla iletişime geçmelidir. Ateş, nötrofil düşüklüğü olan bir hastada acil tıbbi durum kabul edilir.

Enfeksiyon riskini azaltmaya yönelik bu önlemler, hastanın tedavi sürecini daha güvenli ve konforlu hale getirmede kritik rol oynar. Her zaman doktor ve hemşirelerin önerilerine uyulması önemlidir.