Kanser Tedavileri Beyin Fonksiyonlarını Etkiler mi?

Evet, kanser tedavileri beyin fonksiyonlarını etkileyebilir ve bu durum "Kemobeyin" veya "Kemo Sisi" olarak adlandırılan bir sendromla sonuçlanabilir. Kemobeyin, kanser tedavisi gören veya görmüş olan kişilerde ortaya çıkabilen, zihinsel netlikte ve bilişsel işlevlerde gözlenen değişiklikleri ifade eder. Bu durumun bilimsel adı kansere veya tedaviye bağlı bilişsel bozukluktur (CRCI - Cancer-Related Cognitive Impairment).

Kemobeyin, hafıza, dikkat, konsantrasyon, çoklu görev yapma yeteneği ve düşünme hızı gibi bilişsel işlevlerde yaşanan zorlukları kapsayan bir dizi semptomdur. Bu semptomlar, kanser tanısı konulduğu andan itibaren başlayabilir, tedavi sırasında kötüleşebilir ve tedavi bittikten sonra bile aylarca, hatta yıllarca devam edebilir. Her hastada aynı şiddette veya aynı şekilde görülmeyebilir.

Kemobeyin sadece tedavilerin doğrudan etkisi değildir; başka faktörler de bu durumu kötüleştirebilir:

Tümörün beyne yayılması, kanserin neden olduğu sistemik inflamasyon veya kanserle ilişkili yorgunluk gibi faktörler bilişsel fonksiyonları etkileyebilir.
Kanserle ilişkili yorgunluk, kemobeyinin en yaygın eşlik eden semptomlarından biridir ve bilişsel performansı olumsuz etkiler.
Kanda oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinin düşüklüğü, beyne yeterli oksijen gitmemesine neden olarak bilişsel işlevleri bozabilir.
Tedavi sırasında oluşan enfeksiyonlar, ateş ve genel vücut zayıflığı bilişsel bulanıklığa yol açabilir.
Kanser hastalarında yaygın olan uyku sorunları, bilişsel performansı olumsuz etkiler.
Yetersiz beslenme veya bazı vitamin/mineral eksiklikleri (örn. B12 vitamini) bilişsel işlevleri olumsuz etkileyebilir.
Psikolojik faktörler, konsantrasyon güçlüğü ve hafıza sorunlarını artırabilir.
Ağrı kesiciler (opioidler), bulantı önleyiciler ve uyku ilaçları gibi diğer reçeteli ilaçlar da bilişsel yan etkilere neden olabilir.

Belirtileri:

Hafıza Sorunları: İsimleri, randevuları veya yakın zamandaki olayları unutma.
Konsantrasyon Güçlüğü: Okuma, sohbet etme veya bir filme odaklanmada zorluk.
Çoklu Görev Yapmada Zorlanma: Aynı anda birden fazla işi yapmada güçlük.
Düşünme Hızında Yavaşlama: Bilgiyi işleme veya karar verme süresinin uzaması.
Kelime Bulmada Zorluk: Doğru kelimeyi hatırlamakta güçlük çekme.
Organize Olma ve Planlama Sorunları: İşleri sıraya koymada veya günlük görevleri planlamada zorluk.

Mental Yorgunluk: Yoğun düşünme gerektiren aktivitelerden sonra zihinsel yorgunluk hissi.