Kanser Genetiği Araştırmaları Neleri Hedefliyor?

Kanser Genetiği Araştırmaları Neleri Hedefliyor?

Kanser genetiği araştırmaları, kanserin kökenini, gelişimini ve ilerlemesini anlamak için kanser hücrelerinin genetik materyali (DNA ve RNA) üzerindeki değişiklikleri inceleyen bilim dalıdır. Bu alandaki ilerlemeler, son yıllarda kanser teşhisi ve tedavisinde devrim niteliğinde yenilikler getirdi.

Kanser Genetiği Araştırmalarının Başlıca Hedefleri:

1. Kanserin Nedenlerini Anlamak (Genetik Kökenler):

   • Kanser hücrelerinde meydana gelen genetik mutasyonları, kromozomal anormallikleri ve gen ifadesindeki değişiklikleri belirlemek.

   • Hangi genlerin kansere yol açan (onkogenler) veya kanserden koruyan (tümör baskılayıcı genler) mekanizmalarda rol oynadığını anlamak.

   • Kalıtsal (aileden geçen) kanser sendromlarına yol açan genetik mutasyonları tespit etmek ve bu sayede risk altındaki bireyleri belirlemek.

2. Erken Teşhis ve Tarama Yöntemleri Geliştirmek:

   • Kanda veya diğer vücut sıvılarında (idrar, tükürük) dolaşan tümör DNA'sı (sıvı biyopsi) veya diğer genetik belirteçleri tespit ederek kanseri çok erken evrelerde, hatta belirtiler ortaya çıkmadan önce yakalamayı hedeflemek. Bu, tedavi başarısını önemli ölçüde artırabilir.

   • Yüksek riskli bireyleri genetik testlerle belirleyerek, onlara özel tarama programları oluşturmak.

3. Kişiye Özel Tedaviler Geliştirmek (Hassas Tıp/Precision Medicine):

   • Her tümörün genetik profilinin farklı olduğunu anlayarak, hastanın tümöründeki spesifik genetik değişikliklere (mutasyonlar, gen amplifikasyonları, füzyon genler vb.) göre tedavi planı oluşturmak.

   • Bu genetik değişiklikleri hedef alan ilaçlar (hedefe yönelik tedaviler) geliştirmek. Örneğin, EGFR mutasyonu olan akciğer kanserinde bu mutasyonu hedefleyen ilaçların kullanılması.

   • Hastanın tedaviye yanıtını veya ilaca direnç geliştirip geliştirmediğini genetik belirteçler aracılığıyla tahmin etmek. Bu, gereksiz ve etkisiz tedavilerden kaçınmayı sağlar.

4. İlaç Direnci Mekanizmalarını Anlamak ve Aşmak:

   • Kanser hücrelerinin zamanla ilaçlara nasıl direnç geliştirdiğini genetik düzeyde incelemek.

   • Bu direnç mekanizmalarını aşacak yeni ilaçlar veya kombinasyon tedavileri geliştirmek.

5. Nüks Tahmini ve Takip:

   • Tedavi sonrası kanserin geri dönme (nüks) riskini genetik belirteçler aracılığıyla tahmin etmek.

   • Tedavi sonrası dönemde kanda veya diğer sıvılarda kalan minimal kalıntı hastalığı (MRD) tespit ederek nüksü çok erken aşamada yakalamak.

6. Yeni İlaç Hedefleri Keşfetmek:

   • Kanser hücrelerinin hayatta kalması ve büyümesi için hayati öneme sahip olan yeni genleri veya proteinleri keşfetmek. Bu yeni hedefler, gelecekteki kanser ilaçlarının temelini oluşturur.

Kanser genetiği araştırmaları, "tek beden herkese uymaz" yaklaşımından uzaklaşarak, her hastanın kanserinin genetik parmak izine göre tedavi edilmesini sağlayan kişiselleştirilmiş tıp çağını başlatmıştır. Bu sayede, hastalar için daha etkili, daha az yan etkili ve daha umut verici tedavi seçenekleri ortaya çıkmaktadır.