Hormonoterapi (Endokrin Tedavi)

Hormon tedavisi, aynı zamanda endokrin tedavi olarak da bilinen, büyümek için hormonlara ihtiyaç duyan kanser türlerinin tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Bu tedavi, kanser hücrelerinin büyümesini teşvik eden hormonların etkisini engelleyerek veya vücuttaki hormon seviyelerini düşürerek kanserin ilerlemesini yavaşlatmayı veya durdurmayı amaçlar. Özellikle meme kanseri ve prostat kanseri gibi hormon duyarlı tümörlerde önemli bir rol oynar.

Hormon Tedavisi Nedir ve Nasıl Etki Eder?

Bazı kanser hücrelerinin yüzeyinde, hormonlara bağlanan reseptörler bulunur. Hormonlar bu reseptörlere bağlandığında, kanser hücresine büyüme ve bölünme sinyalleri gönderilir. Hormon tedavisi bu süreci engeller.

🔸 Temel Etki Mekanizmaları:
- Hormon Üretimini Azaltma: Vücuttaki ilgili hormonun üretimini doğrudan engeller.
- Reseptörleri Bloke Etme: Hormonların kanser hücrelerindeki reseptörlere bağlanmasını önler.
- Reseptörleri Yıkma: Kanser hücrelerindeki hormon reseptörlerinin sayısını azaltır veya onları yok eder.

Hormon Tedavisinin Alt Tipleri

1. Anti-östrojenler (Meme Kanserinde)

Östrojenin meme kanseri hücreleri üzerindeki etkisini engelleyen ilaçlardır.

🔸 Seçici Östrojen Reseptör Modülatörleri (SERM'ler): En bilinen örneği Tamoksifen'dir. Kanser hücrelerindeki östrojen reseptörlerine bağlanarak östrojenin bağlanmasını engeller.
🔸 Seçici Östrojen Reseptör Yıkıcıları (SERD'ler): En bilinen örneği Fulvestrant'tır. Bu ilaçlar, östrojen reseptörlerine bağlanarak onları yıkıma uğratır ve hücre yüzeyindeki reseptör sayısını azaltır.

2. Aromataz İnhibitörleri (Meme Kanserinde)

Özellikle menopoz sonrası kadınlarda östrojen üretimini durduran ilaçlardır. Androjen hormonlarının aromataz enzimi tarafından östrojene dönüştürülmesini engellerler.

📌 Örnekler: Eksemestan, Anastrozol ve Letrozol.
📌 Kullanım Alanları: Genellikle menopoz sonrası ER+ meme kanserinin adjuvan (ameliyat sonrası), neoadjuvan (ameliyat öncesi) ve metastatik evrelerinde kullanılırlar.

3. GnRH Agonistleri / LHRH Agonistleri

Beyindeki hipofiz bezini etkileyerek yumurtalıkların (kadınlarda östrojen) veya testislerin (erkeklerde testosteron) hormon üretimini baskılarlar.

📌 Kullanım Alanları (Meme Kanseri): Menopoz öncesi ER+ meme kanseri olan kadınlarda yumurtalık fonksiyonunu baskılamak için.
📌 Kullanım Alanları (Prostat Kanseri): Prostat kanseri hücrelerinin büyümesi için testosterona bağımlı olduğu durumlarda, testosteron seviyelerini düşürmek için.

4. Androjen Baskılayıcılar (Prostat Kanserinde)

Testosteron ve diğer androjenlerin prostat kanseri hücreleri üzerindeki etkilerini engelleyen veya üretimlerini baskılayan ilaçlardır.

🔸 Anti-androjenler: Androjenlerin prostat kanseri hücrelerindeki reseptörlere bağlanmasını engellerler. (Örn: Bikalutamid, Flutamid).
🔸 Yeni Nesil Androjen Reseptör Hedefleyiciler: Reseptörleri daha güçlü ve çeşitli mekanizmalarla bloke ederler. (Örn: Enzalutamid, Apalutamid, Darolutamid).
🔸 Androjen Sentezi İnhibitörleri: Vücuttaki tüm kaynaklardan androjen üretimini engellerler. (Örn: Abirateron Asetat).
🔸 GnRH Antagonistleri: Testosteron seviyelerini hızla düşürürler. (Örn: Degarelix, Relugolix).

Avantajları

✅ Hedefe Yönelik ve Spesifik: Sağlıklı hücrelere verilen zarar minimaldir.
✅ Daha İyi Tolere Edilebilirlik: Geleneksel kemoterapiye kıyasla genellikle daha az şiddetli yan etkilere sahiptir.
✅ Oral Kullanım Kolaylığı: Birçok hormon ilacı oral yolla alındığı için hastalar için evde kullanım kolaylığı sağlar.
✅ Uzun Süreli Hastalık Kontrolü: Hormon duyarlı kanserlerde uzun süreli hastalık kontrolü ve yaşam süresi uzaması sağlayabilir.

Dezavantajları

❌ Hormon Reseptörü Pozitifliği Gerekliliği: Sadece ilgili hormon reseptörlerini taşıyan tümörlerde etkilidir.
❌ Yan Etkiler: Hormon düzeylerini değiştirdiği için çeşitli yan etkilere neden olabilirler (Sıcak basmaları, eklem ağrıları, kemik yoğunluğu kaybı, cinsel isteksizlik vb.).
❌ Direnç Gelişimi: Kanser hücreleri zamanla hormon tedavilerine karşı direnç geliştirebilirler.
❌ Uzun Tedavi Süresi: Genellikle 5-10 yıl gibi uzun bir süre boyunca alınması gerekebilir, bu da uyumu zorlaştırabilir.