Malign melanoma, ciltteki pigment üreticisi hücreler olan melanositlerden gelişen, hızlı büyüyebilen ve diğer organlara yayılabilen kanser türüdür. Melanosit hücreleri, cilde rengini veren melanin pigmentini üretir. Melanoma, cilt kanserleri arasında en tehlikeli olanıdır çünkü hızla metastaz yapabilir, yani vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. Cilt dışında da gözler, ağız, burun, vajina ve anal bölge gibi yerlerde de gelişebilir, ancak cilt üzerinde daha yaygındır. Melanoma erken evrede yakalanırsa tedavi edilebilir, ancak geç evrelerde tedavi edilmesi zor olabilir.
Malign melanoma gelişmesinde etkili olan bazı risk faktörleri şunlardır:
📌Aşırı Güneşe Maruz Kalma: Güneşe aşırı maruz kalmak, özellikle güneş yanıkları geçirmek, melanoma riskini artırır. Özellikle çocuklukta yaşanan güneş yanıkları uzun vadede etkili olabilir.
📌Daha Açık Ten Rengi: Açık tenli bireyler, ciltlerinde daha az melanin bulunduğu için güneş ışınlarından daha fazla zarar görebilirler.
📌Aile Öyküsü: Ailede melanoma vakası varsa, bu kanser türü daha sık görülebilir. Genetik yatkınlık, bu kanser türünün gelişmesinde önemli bir rol oynar.
📌Çok Sayıda Ben ve Atipik Benler: Vücutta çok sayıda ben varsa, melanoma riski artabilir. Ayrıca, atipik (düzensiz şekilli, renkli) benler de yüksek risk taşır.
📌Güçlü Güneş Yanığı Geçirme: Özellikle çocukluk ve gençlik döneminde yaşanan şiddetli güneş yanıkları, melanoma riskini artırır.
📌Zayıf Bağışıklık Sistemi: Bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlar (örneğin, organ nakli sonrası tedavi gören hastalar) melanoma riskini artırır.
📌Solaryum Kullanımı: Solaryum cihazları, ultraviyole ışınlarına (UV ışınları) benzer ışınlar yayarak cilt kanseri riskini artırabilir.
Malign melanoma kanserinden korunmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
✅Güneşten Korunma: Güneşe maruz kalmayı sınırlamak ve özellikle günün en yoğun saatlerinde (10:00-16:00) dışarıda vakit geçirmekten kaçınmak önemlidir.
✅Güneş Koruyucu Kullanmak: SPF 30 veya daha yüksek koruma faktörü içeren güneş kremleri kullanılmalıdır. Güneş kremi her 2 saatte bir yenilenmeli ve yüzme veya terleme durumunda tekrar uygulanmalıdır.
✅Koruyucu Giysiler Giymek: Uzun kollu giysiler, şapka, güneş gözlüğü gibi koruyucu giysiler giymek önemlidir.
✅Solaryumdan Kaçınmak: Solaryum, cilt kanseri riskini artırır. Bu yüzden solaryumdan kaçınılmalıdır.
✅Cilt Kontrolleri Yapmak: Ciltteki benlerdeki değişiklikler dikkatlice izlenmelidir. Herhangi bir benin büyümesi, şekil değiştirmesi veya renginin değişmesi durumunda bir dermatologla görüşmek gerekir.
✅Düzenli Dermatolojik Muayeneler: Ciltteki tüm değişiklikleri erken tespit etmek için düzenli olarak dermatolojik muayeneler yaptırılmalıdır.
Malign Melanoma Bulguları Nelerdir?
Malign melanoma, melanosit adı verilen cilt pigmenti üreten hücrelerden kaynaklanan bir cilt kanseri türüdür. Erken evrelerde genellikle belirti vermeyebilir, ancak bir benin görünümünde veya mevcut bir bende meydana gelen değişiklikler ilk uyarı işaretleri olabilir. Melanomlar vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir, ancak en sık güneşe maruz kalan bölgelerde (sırt, bacaklar, kollar ve yüz) görülürler.
Malign melanomanın olası bulguları şunlardır:
Bir Bende Meydana Gelen Değişiklikler:
Mevcut bir bende aşağıdaki değişiklikleri fark etmek önemlidir:
Asimetri (A): Benin bir yarısı diğer yarısıyla eşleşmiyor.
Düzensiz Kenarlar (B): Kenarlar düzensiz, girintili, çentikli veya bulanık.
Renk Değişikliği (C): Benin rengi tek tip değil ve kahverengi, siyah, kırmızı, beyaz veya mavi tonları içerebilir.
Çap (D): Benin çapı genellikle 6 mm'den (bir kurşun kalem silgisi büyüklüğünde) daha büyüktür, ancak bazı melanomlar daha küçük olabilir.
Evrimleşme (E): Ben boyut, şekil, renk, yükseklik, doku veya kanama gibi herhangi bir yönde değişiyor.
Yeni Bir Ben veya Leke:
Cildinizde yeni ortaya çıkan ve diğer benlerinizden farklı görünen (çirkin ördek yavrusu belirtisi) bir ben veya leke de melanom olabilir.
Diğer Belirtiler:
İyileşmeyen bir yara.
Bir benin sınırlarından çevreleyen cilde pigmentin yayılması.
Bir benin sınırlarının ötesinde kızarıklık veya yeni bir şişlik.
Kaşıntı, hassasiyet veya ağrı gibi bir bende his değişikliği.
Bir benin yüzeyinde pullanma, sızıntı, kanama veya bir yumru veya şişlik oluşumu.
Tırnak veya ayak tırnağı altında koyu bir çizgi veya alan (travmaya bağlı olmayan).
Avuç içlerinde veya ayak tabanlarında koyu, düzensiz alanlar.
Malign Melanoma Teşhisi Nasıl Konulmaktadır?
Malign melanoma teşhisi, bir dermatolog tarafından yapılan dikkatli bir klinik muayene ve ardından şüpheli lezyondan alınan biyopsinin patolojik incelemesi ile konulur. Teşhis süreci aşağıdaki adımları içerir:
1. Klinik Muayene: Dermatolog, cildinizi dikkatlice inceler ve şüpheli benleri veya lekeleri değerlendirir. Hastanın tıbbi öyküsü, özellikle cilt kanseri risk faktörleri ve aile öyküsü sorgulanır. Dermatolog, dermatoskop adı verilen özel bir büyüteçli cihaz kullanarak lezyonun mikroskobik özelliklerini inceleyebilir.
2. Biyopsi: Melanom şüphesi olan bir lezyondan kesin tanı için biyopsi yapılması zorunludur. Biyopsi, şüpheli dokudan küçük bir örnek alınması işlemidir. Melanom teşhisinde kullanılan başlıca biyopsi yöntemleri şunlardır:
Eksizyonel Biyopsi: Şüpheli lezyonun tamamı, etrafındaki küçük bir normal cilt kenarıyla birlikte cerrahi olarak çıkarılır. Bu tercih edilen biyopsi yöntemidir çünkü tümörün derinliği ve diğer mikroskobik özellikleri doğru bir şekilde değerlendirilebilir.
Punch Biyopsi: Yuvarlak bir aletle ciltte silindirik bir doku örneği alınır.
İnsizyonel Biyopsi: Büyük bir lezyonun sadece bir kısmından örnek alınır.
Önemli Not: Şüpheli bir melanomun sadece tıraş edilerek veya yakılarak (koterizasyon) çıkarılması uygun değildir, çünkü tümörün derinliğini ve diğer önemli özelliklerini değerlendirmeyi zorlaştırabilir
3.Patolojik İnceleme: Alınan biyopsi örneği, bir patolog tarafından mikroskop altında incelenir. Patolog, melanom hücrelerinin varlığını, tipini, kalınlığını (Breslow kalınlığı), yayılım derinliğini (Clark seviyesi), mitotik hızı ve diğer prognostik faktörleri değerlendirir. Patolojik rapor, melanom tanısını kesinleştirir ve tümörün evrelemesi için önemli bilgiler sağlar.
4.Ek Testler (Yayılım Şüphesinde): Melanomun yayıldığından şüpheleniliyorsa, ek testler yapılabilir:
Sentinel Lenf Nodu Biyopsisi: Melanomun ilk yayılabileceği lenf nodunu belirlemek ve kanser hücreleri içerip içermediğini kontrol etmek için yapılır.
Görüntüleme Yöntemleri: Metastazı değerlendirmek için BT (bilgisayarlı tomografi), MRG (manyetik rezonans görüntüleme) veya PET-BT (pozitron emisyon tomografisi-bilgisayarlı tomografi) taramaları yapılabilir.
Kan Testleri: Laktat dehidrojenaz (LDH) gibi bazı kan belirteçleri ileri evre melanomda yükselebilir.
Malign melanoma teşhisi ve tedavisi, deneyimli bir dermatoloji ve onkoloji uzmanlarından oluşan multidisipliner bir ekip tarafından yapılmalıdır. Erken teşhis, tedavi başarısını önemli ölçüde artırır. Cildinizde şüpheli bir değişiklik fark ederseniz, vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmanız hayati önem taşır.
Malign melanoma evrelemesi, kanserin yayılma derecesine göre yapılır. Melanoma evrelemesi şu şekilde yapılabilir:
🔸Evre 0 (In Situ): Kanser, cilt yüzeyine sınırlıdır ve henüz derin dokulara yayılmamıştır. Bu evre en erken evredir ve tedavi ile tamamen iyileşme mümkündür.
🔸Evre I: Kanser, ciltte daha derin tabakalara yayılmaya başlamıştır ancak lenf düğümlerine veya uzak organlara yayılmamıştır. Erken evrede cerrahi tedavi ile başarılı sonuçlar alınabilir.
🔸Evre II: Kanser, çevre dokulara yayılmaya devam etmiş, ancak uzak organlara ve lenf düğümlerine ulaşmamıştır.
🔸Evre III: Kanser, çevre dokulara ve/veya lenf düğümlerine yayılmıştır. Bu evrede tedavi genellikle cerrahi müdahale ve ek tedaviler gerektirir.
🔸Evre IV: Kanser, uzak organlara, örneğin akciğerler, karaciğer, beyin veya kemiklere yayılmıştır. Bu evre en ileri aşamadır ve tedavi daha karmaşık olabilir.
Malign melanoma tedavisi, kanserin evresine göre değişir:
➤ Evre 0 ve I: Cerrahi müdahale, melanomun bulunduğu bölgedeki kanserli dokunun çıkarılması temel tedavi yöntemidir. Ek olarak, radyoterapi de kullanılabilir.
➤ Evre II ve III: Cerrahi müdahale, tümör ve çevresindeki dokuların çıkarılması gereklidir. Lenf düğümleri de çıkarılabilir. Tedavide immünoterapiler, kemoterapi ve hedefe yönelik tedavi seçenekleri uygulanabilir.
➤ Evre IV: Uzak organlara yayılmış kanserin tedavisinde immünoterapiler, kemoterapi ve hedefe yönelik tedavi seçenekleri uygulanabilir. Bu aşama, kanserin kontrol altına alınmasında daha zorlayıcı olabilir. Bazı durumlarda tedaviye Ameliyat ve radyoterapide eklenebilir.
Malign melanoma tedavisinde kullanılan güncel sistemik tedavi seçenekleri şunlardır:
🔹İmmünoterapiler: Bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser hücrelerine karşı daha etkin bir yanıt oluşturulmasına yardımcı olur. Yüksek evrelerde, immünoterapiler melanoma tedavisinde önemli bir yer tutar. PD-1 inhibitörleri ve CTLA-4 inhibitörleri gibi tedavi seçenekleri yaygın olarak kullanılır.
🔹Hedefe Yönelik Tedavi: Melanomada bazı genetik mutasyonlar, kanser hücrelerinin hızlı bir şekilde çoğalmasına neden olabilir. BRAF ve MEK inhibitörleri gibi hedefe yönelik tedavi seçenekleri, bu genetik mutasyonları hedef alarak kanserin büyümesini durdurabilir.
🔹Kemoterapi: Melanomada genellikle ikinci basamak tedavi olarak kullanılır. Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için kimyasal ilaçlar kullanır.
🔹Radyoterapi: Genellikle cerrahi tedaviye yardımcı olarak kullanılır. Özellikle kanserin yayılma riski taşıyan bölgelerde, iyileşmeyi hızlandırmak amacıyla radyoterapi tercih edilebilir.
Malign melanom, deri kanserleri içinde en agresif ve hızlı yayılma potansiyeline sahip olan türdür. Ancak erken teşhis edildiğinde tamamen tedavi edilebilir. Sağkalım oranları, hastalığın evresine, tümörün kalınlığına ve metastaz durumuna göre değişir.
Risk Faktörlerine Göre Sağkalım:
Tümör kalınlığı (Breslow indeksi): 1 mm’den ince melanomlarda sağkalım %95’in üzerindedir. 4 mm’den kalın tümörlerde sağkalım %50’nin altına düşebilir.
Mitotik aktivite: Daha hızlı bölünen tümör hücreleri kötü prognoz ile ilişkilidir.
Ülserasyon varlığı: Ülserasyonlu tümörlerde sağkalım oranları daha düşüktür.
BRAF ve NRAS mutasyonları: Bazı genetik mutasyonlar hedefe yönelik tedavi yanıtını belirler.
Copyright 2025 | Doç. Dr. Abdullah Sakin | Tıbbi Onkoloji (Kanser) Uzmanı
Doç. Dr. Abdullah Sakin
Hakkımda
İletişim
