Oligodendroglioma, beynin glial hücrelerinden olan oligodendrositlerden gelişen bir tümördür. Oligodendrositler, sinir hücrelerinin etrafını saran ve elektriksel iletimi hızlandıran miyelin kılıfı üretir. Bu tümörler, genellikle beynin frontal ve temporal loblarında gelişir. Oligodendrogliomalar, yavaş büyüyen iyi huylu (düşük dereceli) tümörler olabileceği gibi, kötü huylu (yüksek dereceli) formlar da gösterebilir. Oligodendrogliomalar, genellikle 40-60 yaşları arasında görülen bir kanser türüdür ve cerrahi müdahale, radyoterapi ve kemoterapi ile tedavi edilebilir. Kötü huylu olgular, genellikle yüksek dereceli tümörlerdir ve hızlı bir şekilde büyüyebilirler. Bu tür tümörler, çevre beyin dokularına yayılabilir ve tedaviye daha dirençli olabilir. Oligodendroglioma, genellikle nörolojik semptomlarla kendini gösterir ve erken tanı ile tedavi şansının artması büyük önem taşır.
Oligodendroglioma gelişimine yol açabilecek bazı risk faktörleri şunlardır:
📌Yaş ve Cinsiyet: Oligodendrogliomalar, genellikle 40 ila 60 yaş arasındaki yetişkinlerde görülür ve erkeklerde biraz daha yaygındır.
📌Genetik Faktörler: Ailede beyin kanseri öyküsü veya bazı genetik hastalıklar (örneğin, Li-Fraumeni sendromu, neurofibromatozis) riski artırabilir.
📌Radyasyon Maruziyeti: Beyne yönelik radyasyon tedavisi öyküsü, oligodendroglioma kanseri riskini artırabilir. Özellikle çocukluk döneminde alınan radyasyon tedavisi bu riski yükseltir.
📌Bağışıklık Sistemi Durumu: Bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde (örneğin, HIV/AIDS hastalarında) kanser gelişme riski artar.
Oligodendroglioma korunmak için şu önlemler alınabilir:
✅Radyasyon Maruziyetinden Kaçınmak: Beyin bölgesine gereksiz radyasyon uygulamalarından kaçınılması önemlidir. Radyoterapi gereklilik durumunda, en düşük dozda yapılması gerekir.
✅Sağlıklı Yaşam Tarzı: Sigara içmemek, sağlıklı beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak genel sağlığı iyileştirir ve kanser riskini azaltabilir. Ayrıca, alkol tüketiminin sınırlanması önerilir.
✅Genetik Danışmanlık ve Testler: Ailede beyin kanseri öyküsü bulunanlar için genetik testler, oligodendroglioma kanserinin erken teşhisinde yardımcı olabilir.
✅Erken Teşhis İçin Düzenli Kontroller: Beyin kanseri semptomları (baş ağrısı, nöbet, görme değişiklikleri) fark edildiğinde, erken dönemde bir doktora başvurulması büyük önem taşır.
Oligodendroglioma evrelemesi, tümörün büyüklüğüne, çevre dokulara yayılmasına ve hücrelerin ne kadar anormal olduğuna göre yapılır. Tümörler genellikle "düşük dereceli" (iyi huylu) ve "yüksek dereceli" (kötü huylu) olarak iki ana kategoriye ayrılır.
🔸Evre I: Düşük dereceli (benign) tümörler, beyin dokusunda sınırlıdır ve çevre dokulara henüz yayılmamıştır. Bu evrede tedavi genellikle cerrahi müdahale ile yapılır.
🔸Evre II: Tümör yerel olarak büyür, ancak çevre dokulara yayılmamıştır. Radyoterapi ve kemoterapi eklenebilir.
🔸Evre III: Yüksek dereceli tümörler, çevre dokulara yayılmaya başlamış ve daha agresif bir büyüme gösteriyor olabilir.
🔸Evre IV: Tümör, beynin daha geniş alanlarına yayılmıştır ve hızla büyümektedir. Bu evrede tedavi daha zorlayıcı olabilir.
Oligodendroglioma tedavisi, tümörün evresine, boyutuna, hastanın genel sağlık durumuna ve tümörün yerine bağlı olarak değişir.
➤ Evre I ve II (Düşük Dereceli Oligodendrogliomalar):
Cerrahi Müdahale: Cerrahi olarak tümörün büyük kısmı çıkarılabilir. Ancak bazı durumlarda tümörün tamamını çıkarmak zor olabilir.
Radyoterapi: Cerrahi müdahale sonrası genellikle radyoterapi uygulanabilir.
Kemoterapi: Kemoterapi, tümörün büyümesini engellemek amacıyla uygulanabilir, ancak genellikle düşük dereceli tümörlerde cerrahi yeterlidir.
➤ Evre III ve IV (Yüksek Dereceli Oligodendrogliomalar):
Cerrahi Müdahale: Yüksek dereceli tümörlerde cerrahi müdahale yapılır, ancak tümörün tamamını almak genellikle mümkün değildir.
Radyoterapi: Yüksek dereceli tümörlerde, cerrahiden sonra radyoterapi tedavisi uygulanır.
Kemoterapi: Kemoterapi, tümörün ilerlemesini engellemek ve tedaviye yanıtı artırmak amacıyla yapılır.
Hedefe Yönelik Tedavi: Bevacizumab gibi hedefe yönelik tedavi ilaçları, tümörün büyümesini durdurmaya yardımcı olabilir.
İmmünoterapiler: Bağışıklık sisteminin kanser hücreleriyle mücadele etmesini sağlamak amacıyla immünoterapiler uygulanabilir.
Oligodendroglioma tedavisinde kullanılan güncel sistemik tedavi seçenekleri şunlardır:
🔹Kemoterapi: Temozolomid gibi kemoterapi ilaçları, oligodendroglioma kanserinin tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Kemoterapi, tümör hücrelerini öldürmeyi ve tümör büyümesini engellemeyi amaçlar.
🔹Radyoterapi: Yüksek enerjili ışınlarla kanser hücrelerine odaklanarak tümörü yok etmeyi amaçlar. Radyoterapi, genellikle cerrahi müdahaleden sonra uygulanır.
🔹Hedefe Yönelik Tedavi: Bevacizumab gibi ilaçlar, kanser hücrelerinin büyümesini engellemeye yardımcı olabilir ve sağlıklı dokuları korur.
🔹İmmünoterapiler: Bağışıklık sistemi, kanser hücrelerine karşı daha güçlü bir yanıt vererek tümörlerin büyümesini durdurmaya yardımcı olabilir. Yeni nesil immünoterapiler, oligodendroglioma kanseri tedavisinde umut verici sonuçlar doğurabilir.
Moleküler Özellikler ve Önemi
1p/19q ortak delesyonu: En önemli prognostik belirteçtir. Bu genetik değişiklik olan hastalarda tedaviye daha iyi yanıt ve sağkalım süresi daha uzundur.
IDH mutasyonu: Oligodendrogliomalarda sık görülür ve sağkalımı artırır.
Genel Sağkalım Oranları
|
Tümör Derecesi |
Ortalama Yaşam Süresi |
5 Yıllık Sağkalım Oranı |
|---|---|---|
|
Derece II (düşük dereceli) |
10–15 yıl |
%80–90 |
|
Derece III (anaplastik) |
5–10 yıl |
%50–70 |
IDH mutasyonu ve 1p/19q delesyonu olan hastalarda bu oranlar daha da yüksektir.
Tedavi ve Sağkalım İlişkisi
Derece II Oligodendroglioma
Cerrahi rezeksiyon (maksimum güvenli çıkarım)
Radyoterapi genellikle ertelenebilir
Gerekirse kemoterapi (PCV protokolü: prokarbazin, lomustin, vinkristin)
5 yıllık sağkalım: %80–90
Uzun süreli stabil seyir mümkündür
Derece III (Anaplastik Oligodendroglioma)
Cerrahiyi takiben kemoradyoterapi önerilir
Temozolomid veya PCV kemoterapisi kullanılır
5 yıllık sağkalım: %50–70
1p/19q delesyonu ve IDH mutasyonu olan hastalarda 10 yılın üzerinde yaşam beklentisi mümkündür
Sağkalımı Etkileyen Faktörler
Genetik profilleme (IDH mutasyonu, 1p/19q delesyonu)
Tümör derecesi ve büyüklüğü
Cerrahi sonrası kalan tümör dokusu (rezeksiyon başarısı)
Yaş ve genel sağlık durumu
Copyright 2025 | Doç. Dr. Abdullah Sakin | Tıbbi Onkoloji (Kanser) Uzmanı
Doç. Dr. Abdullah Sakin
Hakkımda
İletişim
