Beyin Kanseri - Ependimoma

Ependimoma Nedir?

Ependimoma, beyin ve omurilikteki ependimal hücrelerden (beyin ve omurilik sıvısını üreten hücreler) kaynaklanan kanserli büyümelerdir. Ependim hücreleri, beyin ve omurilik sıvısının üretimi ve düzenlenmesinde görev alır. Ependimoma, sıklıkla omurilikte, beyin sapında veya ventriküllerde yerleşir. Bu tümörler, iyi huylu veya kötü huylu olabilir, ancak çoğu genellikle kötü huyludur ve çevre dokulara zarar verebilir. Ependimomain büyümesi, merkezi sinir sistemi fonksiyonlarını etkileyerek nörolojik problemlere yol açabilir.

Ependimoma Kanserinin Risk Faktörleri Nelerdir?

Ependimomain kanserleşmesine yol açabilecek bazı risk faktörleri şunlardır:

✅Yaş ve Cinsiyet: Ependimoma, genellikle 5 ila 35 yaş arasındaki genç bireylerde görülür ve erkeklerde daha yaygın olabilir.
✅Genetik Faktörler: Bazı genetik bozukluklar, epindimal tümör gelişimi için risk faktörü oluşturabilir. Örneğin, Neurofibromatozis gibi genetik hastalıklar, Ependimomain gelişmesine neden olabilir.
✅Radyasyon Maruziyeti: Radyasyon tedavisi görmüş olan bireyler, özellikle beyin veya omurilik bölgelerinde, Ependimomae yakalanma riski taşır.
✅Ailede Kanser Öyküsü: Ependimoma, ailesinde benzer kanser öyküsü olan bireylerde daha sık görülebilir.

Ependimomadan Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

Ependimomadan korunmak için bazı önlemler şunlar olabilir:

✅Radyasyondan Kaçınmak: Beyin veya omurilik bölgesine yapılan gereksiz radyasyon tedavileri, Ependimomain riskini artırabilir. Radyasyon tedavisinin yalnızca gerekli olduğu durumlarda uygulanması önemlidir.
✅Genetik Danışmanlık ve Tarama: Ailede kanser öyküsü veya genetik hastalıklar olan bireyler, genetik danışmanlık alarak, erken taramalarla risklerini değerlendirebilirler.
✅Sağlıklı Yaşam Tarzı: Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve sigara içmeme gibi sağlıklı yaşam alışkanlıkları, genel sağlık için faydalıdır ve kanser riskini azaltabilir.
✅Erken Teşhis: Baş ağrısı, bulantı, denge kaybı, görme problemleri ve nöbetler gibi semptomlar görüldüğünde, derhal doktora başvurulması gerekmektedir. Erken teşhis, tedavi şansını artırabilir.

Ependimoma Belirtileri

🔹 1. Beyin Omurilik Sıvısının Akışına Engel Olmaya Bağlı Belirtiler:

Baş ağrısı:
- Özellikle sabahları daha kötü olabilir
- Şiddetli ve inatçı baş ağrıları
Mide bulantısı ve kusma:
- Baş ağrısına eşlik edebilir
- Kusma ani ve basınçlı olabilir
Baş dönmesi

🔹 2. Beyin Tümörüne Bağlı Belirtiler (Beyindeki Ependimomalar):

Denge ve yürüme bozuklukları
Görme sorunları:
- Çift görme
- Bulanık görme
İşitme kaybı veya kulakta çınlama
Zihinsel değişiklikler:
- Konsantrasyon güçlüğü
- Hafıza problemleri
Sara (epilepsi) nöbetleri:
- Erişkin yaşta başlayan nöbetler özellikle dikkat çeker

🔹 3. Omurilikteki Ependimomalara Bağlı Belirtiler:

Sırt, bel veya boyunda ağrı
Kollarda veya bacaklarda güçsüzlük
Uyuşma, karıncalanma hissi
İdrar veya dışkı kontrolünde zorluk (inkontinans)

🔹 4. Hidrosefali Belirtileri (Beyin içinde sıvı birikmesine bağlı):

Başta basınç hissi
Bilinç değişiklikleri
(özellikle çocuklarda irritabilite, huzursuzluk)
Baş çevresinde artış(bebeklerde)

Ependimoma Teşhisi Nasıl Konulmaktadır?

Ependimoma teşhisi, astrositoma teşhisine benzer şekilde, hastanın klinik bulguları, nörolojik muayene ve çeşitli görüntüleme yöntemlerinin kombinasyonu ile konulur. Kesin tanı ise genellikle cerrahi olarak çıkarılan tümör dokusunun veya biyopsi örneğinin patolojik incelemesiyle belirlenir. Ependimomalar, beyin ve omurilikteki ependimal hücrelerden kaynaklanan tümörlerdir ve farklı yaş gruplarında ve farklı bölgelerde ortaya çıkabilirler. İşte ependimoma teşhisinde kullanılan temel adımlar:

1. Klinik Değerlendirme:

Hasta Hikayesi: Doktor, hastanın semptomlarını (baş ağrısı, bulantı, kusma, denge sorunları, yürüme güçlüğü, görme değişiklikleri, nöbetler, sırt ağrısı, idrar veya bağırsak kontrolünde sorunlar, kol veya bacaklarda güçsüzlük gibi tümörün yerleşimine bağlı değişen belirtiler) ve tıbbi geçmişini detaylı olarak alır. Çocuklarda ise huzursuzluk, kusma, baş çevresinde büyüme gibi belirtiler görülebilir.
Nörolojik Muayene: Doktor, hastanın sinir sistemi fonksiyonlarını değerlendirmek için ayrıntılı bir muayene yapar. Bu muayene; mental durum, kranial sinirler, motor fonksiyonlar, duyu, refleksler ve koordinasyonu içerir. Muayene bulguları, tümörün olası yerleşimi ve etkilediği sinir yolları hakkında önemli ipuçları verebilir.

2. Görüntüleme Yöntemleri:

Beyin ve omurilikteki anormallikleri saptamak, tümörün büyüklüğünü, yerleşimini, yayılımını ve çevredeki dokularla ilişkisini değerlendirmek için çeşitli görüntüleme yöntemleri kullanılır:

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Ependimomaların teşhisinde en sık kullanılan ve en hassas görüntüleme yöntemidir. MRG, beynin ve omuriliğin detaylı görüntülerini oluşturur ve tümörün boyutu, şekli, yerleşimi (sıklıkla ventriküllere yakın), ödem varlığı, kanlanması ve kistik alanlar gibi özelliklerini gösterebilir. Kontrast madde (gadolinyum) verilerek tümörün daha belirgin hale gelmesi ve yayılımının değerlendirilmesi sağlanabilir. Spinal kord ependimomaları için tüm omuriliğin görüntülenmesi önemlidir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): MRG kadar detaylı bilgi vermese de, özellikle kalsifikasyonları (kireçlenme) saptamada faydalıdır. Bazı ependimomalar kalsifikasyon içerebilir. Kontrastlı BT taramaları tümörün saptanmasına yardımcı olabilir.
Manyetik Rezonans Spektroskopisi (MRS): MRG sırasında elde edilen bu teknik, tümör dokusundaki kimyasal maddelerin düzeylerini ölçerek tümörün olası tipini hakkında ek bilgiler sağlayabilir.
Miyelografi: Omurilik kanalına kontrast madde enjekte edilerek yapılan bir röntgen veya BT incelemesidir. Omurilik tümörlerinin (ependimomalar dahil) neden olduğu tıkanıklıkları ve basıyı göstermede kullanılabilir, ancak MRG'nin yaygınlaşmasıyla kullanımı azalmıştır.

3. Cerrahi ve Patolojik İnceleme (Kesin Tanı):

Ependimoma tanısının kesin olarak konulması, tümörün cerrahi olarak çıkarılması veya biyopsi ile elde edilen dokunun patolog tarafından mikroskop altında incelenmesiyle mümkündür.

Cerrahi Rezeksiyon: Mümkünse, ependimomaların tedavisinde ilk amaç tümörün tamamının cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Çıkarılan tümör dokusu tanı ve evreleme için patolojiye gönderilir.
Biyopsi: Tümörün kritik bir bölgede yerleşmesi ve tam çıkarılmasının riskli olması durumunda, tanı koymak için stereotaktik biyopsi veya açık cerrahi biyopsi yapılabilir. Görüntüleme rehberliğinde (MRG veya BT) küçük bir doku örneği alınır.

Patolojik İnceleme: Cerrahi olarak çıkarılan tümör veya biyopsi örneği laboratuvarda özel işlemlerden geçirilerek mikroskop altında incelenir. Patolog, hücrelerin görünümüne, büyüme, damarlanmasına ve diğer özelliklerine bakarak ependimoma tanısını koyar. Ayrıca, ependimomanın alt tipini (örneğin, miksopapiller ependimoma, selüler ependimoma, tanyistik ependimoma) ve grade'ini (malignite derecesini) belirler. İmmünohistokimya gibi özel boyama yöntemleri ve moleküler testler (örneğin, genetik mutasyon analizi) de tanıyı doğrulamak ve tümörün özelliklerini daha detaylı anlamak için kullanılabilir.

Ependimoma Evrelemesi Nasıl Yapılır?

Ependimoma evrelemesi, tümörün boyutuna, yayıldığı bölgelere bağlı olarak yapılır. Evreleme genellikle şu şekilde sınıflandırılabilir:

✅Evre I: Tümör, sadece ependim hücrelerinin bulunduğu bölgeyle sınırlıdır. Çevre dokulara yayılmamıştır. Bu evrede tedavi şansı yüksektir.
✅Evre II: Tümör, çevre dokulara yayılmaya başlamıştır ancak beyin omurilik sıvısına (BOS) henüz geçmemiştir. Radyoterapi ve cerrahi müdahale gereklidir.
✅Evre III: Tümör, beyin omurilik sıvısına yayılmıştır ve daha geniş bir alanı etkilemeye başlamıştır. Bu evrede tedavi zorlukları artar.
✅Evre IV: Tümör, beyin ve omurilik dışında diğer vücut bölgelerine yayılabilir. Tedavi bu evrede oldukça karmaşık ve zordur.

Ependimoma Evrelerine Göre Tedavisi Nasıl Yapılır?

Ependimoma kanserinin tedavisi, tümörün evresine göre değişir:

✅Evre I: Bu evrede, tümör yalnızca ependim hücrelerinin bulunduğu bölgeyle sınırlıdır ve cerrahi müdahale ile çıkarılması mümkündür. Bu aşamada radyoterapi genellikle gerekmez.
✅Evre II: Tümör çevre dokulara yayılmışsa, cerrahi müdahale ile tümör mümkünse çıkarılmalı ve ardından radyoterapi tedavisi yapılmalıdır.
✅Evre III: Beyin omurilik sıvısına (BOS) yayılan tümörler için cerrahi müdahale, radyoterapi ve kemoterapi kombinasyonu uygulanabilir. Bu tedavi süreci, kanserin daha agresif yayılmasını engellemeye yöneliktir.
✅Evre IV: Tümör vücudun diğer bölgelerine yayılmışsa, tedavi genellikle daha karmaşıktır. Cerrahi müdahale, radyoterapi ve kemoterapi birlikte kullanılır, ancak tedavi süreci daha zordur. İmmünoterapiler ve hedefe yönelik tedaviler de bu evrede kullanılabilir.

Ependimoma Güncel Sistemik Tedavileri Nelerdir?

Ependimoma kanseri tedavisinde kullanılan bazı güncel sistemik tedavi yöntemleri şunlardır:

✅Kemoterapi: Ependimoma genellikle kemoterapi ile tedavi edilir. Temozolomid, vincristin ve cisplatin gibi ilaçlar sıklıkla kullanılır. Bu ilaçlar, kanser hücrelerini hedef alarak büyümelerini durdurmayı amaçlar.
✅Radyoterapi: Tümörün çevre dokulara yayılmasını engellemek amacıyla radyoterapi tedavisi uygulanabilir. Radyasyon tedavisi, kanser hücrelerini öldürmek ve tümörün büyümesini engellemek için yüksek enerjili ışınlar kullanır.
✅Hedefe Yönelik Tedavi: Ependimomain bazı türleri, genetik mutasyonlar nedeniyle hızla büyür. Bu tür tümörlerde hedefe yönelik tedaviler kullanılarak, belirli genetik işaretler hedef alınabilir.
✅İmmünoterapiler: Bağışıklık sistemini güçlendirerek kanserle savaşan immünoterapiler, epindimal tümör tedavisinde de yardımcı olabilir. Bu tedavi, kanser hücrelerinin bağışıklık sistemi tarafından tanınmasını ve yok edilmesini sağlar.

Ependimoma Yaşam Süresi ve Sağkalım Oranları

Ependimoma, merkezi sinir sisteminin (MSS) nadir görülen tümörlerinden biridir ve beyin ile omurilikte yer alır. Sağkalım oranları, tümörün derecesi (grade), konumu, cerrahi çıkarılabilirliği ve ek tedavilere bağlı olarak değişkenlik gösterir.