Akciğer Nöroendokrin Tümörleri

Akciğer Nöroendokrin Tümörleri Nedir?

Akciğer nöroendokrin tümörleri (NET), akciğerlerdeki nöroendokrin hücrelerinden kaynaklanan nadir tümörlerdir. Nöroendokrin hücreler, vücutta hormon üreten ve sinir sistemi ile ilişkili olan hücrelerdir. Akciğerlerde, bu hücreler bronşlar ve hava yolları boyunca dağılmıştır. Akciğer tümörlerinin yaklaşık %20-25’ini oluştururlar ve dört alt gruba ayrılırlar:

🔹 1. Tipik Karsinoid Tümör

En yavaş büyüyen ve iyi huylu kabul edilen tümörlerdir.
Metastaz yapma riski düşüktür

🔹 2. Atipik Karsinoid Tümör

Tipik karsinoide kıyasla daha hızlı büyüyebilir ve metastaz yapma ihtimali yüksektir.

🔹 3. Büyük Hücreli Nöroendokrin Karsinom (LCNEC)

Agresif ve hızlı büyüyen bir tümör türüdür.
Genellikle ileri evrede teşhis edilir.

🔹 4. Küçük Hücreli Akciğer Kanseri (SCLC)

En agresif akciğer nöroendokrin tümörüdür.
Erken dönemde yayılım (metastaz) gösterme eğilimindedir.

Akciğer Nöroendokrin Tümörlerinin Sebepleri

Kesin nedeni tam olarak bilinmese de bazı risk faktörleri öne çıkmaktadır:
🔸 Sigara Kullanımı
Özellikle küçük hücreli akciğer kanseri (SCLC) ve büyük hücreli nöroendokrin karsinom (LCNEC) için en büyük risk faktörüdür.
Sigara içenlerde NET gelişme riski içmeyenlere göre belirgin şekilde yüksektir.
🔸 Genetik Yatkınlık
Ailesinde nöroendokrin tümör öyküsü olan kişilerde risk artabilir.
MEN-1 sendromu gibi genetik sendromlarla ilişkili olabilir.
🔸 Çevresel Faktörler
Radon gazı, asbest ve ağır metal maruziyeti akciğer tümörleriyle ilişkilendirilmiştir.
Hava kirliliği ve endüstriyel kimyasallara uzun süre maruz kalmak da riski artırabilir.
🔸 Hormonlar ve Biyolojik Faktörler
Bazı hormonlar nöroendokrin hücreleri aktive ederek tümör gelişimine katkıda bulunabilir.
🔸 Bağışıklık Sistemi Sorunları: Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler, örneğin organ nakli yapılanlar, nöroendokrin tümörler gibi kanserlere daha yatkındır.

Akciğer Nöroendokrin Tümörlerinden Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

Akciğer nöroendokrin tümörlerinden korunmak için alabileceğiniz bazı önlemler şunlardır:

✅Sigara İçmemek: Sigara içmenin akciğer ne neden olduğu herkesçe bilinmektedir. Sigara içmemek veya sigara içenlerden uzak durmak, riski önemli ölçüde azaltır.
✅Hava Kirliliğinden Korunmak: Hava kirliliği ve çevresel toksik maddeler, riski artırabilir. Bu nedenle, açık havada egzersiz yaparken veya trafikteyken koruyucu maske takmak faydalı olabilir.
✅Sağlıklı Yaşam Tarzı: Dengeli beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak ve alkol tüketimini sınırlamak, genel kanser riskini azaltabilir.
✅Erken Tarama ve Kontroller: Özellikle sigara içenler için düzenli akciğer taramaları, erken teşhis edilmesini sağlar ve tedavi şansını artırır.
✅Bağışıklık Sistemi Desteklemek: Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, kansere karşı doğal bir savunma mekanizması sağlar. Bu, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler için önemlidir.

Akciğer Nöroendokrin Tümörlerinin Bulguları

🔹 1. Solunum Sistemi Belirtileri:

İnatçı öksürük: Sebepsiz yere uzun süren veya giderek kötüleşen öksürük
Nefes darlığı: Özellikle eforla artan solunum sıkıntısı
Göğüs ağrısı: Nefes alırken veya öksürürken hissedilen ağrı
Hırıltılı solunum (wheezing)
Balgamda kan (hemoptizi)

🔹 2. Sistemik ve Genel Belirtiler:

Açıklanamayan kilo kaybı
İştah kaybı
Genel halsizlik ve yorgunluk
Gece terlemeleri
Düşük ateş veya tekrarlayan enfeksiyonlar

🔹 3. Hormon Salgılayan (Fonksiyonel) Tümörlere Özgü Belirtiler:

Bazı akciğer nöroendokrin tümörleri hormon üreterek belirgin sistemik şikayetler oluşturabilir:

📌 Karsinoid Sendromu (Özellikle Tipik ve Atipik Karsinoidlerde):

Ani başlayan yüz kızarması (flushing)
İshal
Kalp çarpıntısı
Düşük tansiyon atakları
Bronkospazm (nefes darlığı ve hırıltı)

🔹 4. İleri Evre veya Yayılım Belirtileri:

Kemik ağrıları (kemik metastazı varsa)
Baş ağrısı, bilinç bulanıklığı (beyin metastazı varsa)
Karaciğer büyümesi, sarılık (karaciğer metastazı varsa)

Akciğer Nöroendokrin Tümörlerinin Teşhisi Nasıl Konulmaktadır?

Akciğer Nöroendokrin Tümörleri (NET'ler) teşhisi, klinik değerlendirme, görüntüleme yöntemleri, biyokimyasal testler ve kesin tanı için biyopsi ile elde edilen dokunun patolojik incelemesinin bir kombinasyonu ile konulur. Akciğer NET'leri, tipik karsinoid tümörler (TC), atipik karsinoid tümörler (AC), büyük hücreli nöroendokrin karsinom (LCNEC) ve küçük hücreli akciğer kanseri (SCLC) olmak üzere farklı alt tiplere sahiptir. SCLC ayrı bir kategori olarak kabul edilse de, nöroendokrin özellikler gösterir. Bu nedenle, bazen akciğerin yüksek dereceli nöroendokrin tümörleri (LCNEC ve SCLC) olarak gruplandırılır.

Teşhis süreci, tümörün tipine, büyüklüğüne ve yayılımına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İşte akciğer nöroendokrin tümörlerinin teşhisinde kullanılan temel adımlar:

1. Klinik Değerlendirme:

Hasta Hikayesi ve Fizik Muayene: Doktor, hastanın semptomlarını (öksürük, nefes darlığı, göğüs ağrısı, kanlı öksürük, kilo kaybı, yorgunluk gibi) ve tıbbi geçmişini detaylı olarak alır. Bazı NET'ler hormon salgılayabilir ve buna bağlı semptomlara (örneğin, flushing, ishal, karın ağrısı - karsinoid sendrom) neden olabilir. Ancak, akciğer NET'lerinin çoğu hormon salgılamaz ve semptomlar genellikle tümörün büyüklüğü ve yerleşimine bağlıdır.
Paraneoplastik Sendrom Belirtileri: Özellikle LCNEC ve SCLC gibi daha agresif türlerde paraneoplastik sendromlar (örneğin, hiperkalsemi, SIADH, Cushing sendromu) görülebilir.

2. Görüntüleme Yöntemleri:

Görüntüleme yöntemleri, akciğerlerdeki anormallikleri tespit etmeye, tümörün boyutunu, yerleşimini ve olası yayılımını değerlendirmeye yardımcı olur.

Akciğer Grafisi (Röntgen): Genellikle ilk yapılan görüntüleme yöntemidir. Akciğerlerde kitle, infiltrasyon veya diğer anormallikleri gösterebilir. Ancak küçük tümörleri saptamada yetersiz kalabilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): Akciğerleri, mediasteni (akciğerler arasındaki bölge) ve üst karın bölgesini detaylı olarak görüntüler. Tümörün boyutu, şekli, yoğunluğu, lenf nodu büyümesi ve komşu dokulara veya uzak organlara olası yayılımı hakkında önemli bilgiler sağlar. Kontrastlı BT taramaları daha net görüntüler elde edilmesine yardımcı olabilir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Özellikle beyin ve omurilik gibi merkezi sinir sistemi metastazlarını değerlendirmede BT'ye göre daha hassastır. Ayrıca superior vena kava sendromu gibi durumlarda damar yapılarını değerlendirmek için de kullanılabilir.
Pozitron Emisyon Tomografisi-Bilgisayarlı Tomografi (PET-BT): Tümörün metabolik aktivitesini gösterir. Yüksek dereceli NET'ler (LCNEC ve SCLC) genellikle yüksek metabolik aktivite gösterirken, düşük dereceli karsinoid tümörlerin aktivitesi daha düşük olabilir. PET-BT, evreleme ve metastazların saptanmasında önemli bir rol oynar.
Somatostatin Reseptör Sintigrafisi (SRS) veya PET/BT ile Ga-68 DOTATATE/DOTATOC: Bu nükleer tıp görüntüleme yöntemleri, somatostatin reseptörlerini yüksek oranda eksprese eden nöroendokrin tümörlerini saptamada oldukça hassastır. Özellikle karsinoid tümörlerin ve metastazlarının görüntülenmesinde faydalıdır.

3. Biyokimyasal Testler:

Hormon salgılayan nöroendokrin tümörlerinden şüpheleniliyorsa, bazı biyokimyasal testler yapılabilir:

Kanda Kromogranin A (CgA): Nöroendokrin hücrelerden salgılanan genel bir belirteçtir. Yüksek seviyelerde saptanabilir, ancak özgüllüğü düşüktür ve diğer durumlarda da yükselebilir.
İdrarda 5-HIAA (5-hidroksiindolasetik asit): Karsinoid sendromu olan hastalarda serotonin metabolitinin idrardaki düzeyini ölçer.
Diğer Spesifik Hormon Testleri: Tümörün salgıladığı düşünülen diğer hormonların (örneğin, ACTH, kalsitonin) kan düzeyleri ölçülebilir.

4. Biyopsi ve Patolojik İnceleme:

Kesin tanı, anormal görünen dokudan biyopsi alınarak mikroskop altında incelenmesiyle konulur. Biyopsi yöntemleri tümörün konumuna ve yayılımına göre değişiklik gösterir:

Bronkoskopi: Ucunda kamera ve ışık bulunan ince, esnek bir tüpün (bronkoskop) burundan veya ağızdan akciğerlere ilerletilerek tümörden veya çevresindeki lenf nodlarından örnek alınmasıdır (biyopsi, fırçalama, yıkama). Santral yerleşimli tümörler için sıklıkla kullanılır.
Transtorasik İğne Biyopsisi (TTİB): Göğüs duvarından ince bir iğne ile direkt olarak akciğerdeki kitleye veya şüpheli lenf noduna girilerek örnek alınmasıdır. Periferik yerleşimli tümörler için tercih edilebilir. Görüntüleme yöntemleri (BT veya floroskopi) eşliğinde yapılır.
Endobronşiyal Ultrasonografi (EBUS) ve Endoesofageal Ultrasonografi (EUS): Bu yöntemlerde bronkoskop veya endoskop ucuna takılı ultrason probu ile hava yolları veya yemek borusu duvarından lenf nodları ve tümörler görüntülenir ve eş zamanlı olarak iğne biyopsisi alınabilir. Özellikle mediastinal ve hiler lenf nodlarının değerlendirilmesinde ve biyopsi alınmasında önemlidir.
Cerrahi Biyopsi (VATS veya Torakotomi): Daha büyük bir cerrahi kesi ile akciğere ulaşılıp tümörden veya lenf nodlarından örnek alınması veya tümörün çıkarılmasıdır. Tanısal amaçlı nadiren kullanılır, genellikle tedavi amaçlı yapılırken tanı da konulabilir.

Patolojik İnceleme: Biyopsi ile elde edilen doku örnekleri patolog tarafından mikroskop altında incelenir. Nöroendokrin tümörlerin karakteristik hücre morfolojisi ve immünohistokimyasal belirteçleri (örneğin, kromogranin A, sinaptofizin, CD56) tanıyı doğrular. Ayrıca, tümörün tipini (tipik karsinoid, atipik karsinoid, LCNEC, SCLC), grade'ini (agresiflik derecesini) belirlemek ve prognozu öngörmek için Ki-67 proliferasyon indeksi gibi ek testler yapılabilir.

Akciğer Nöroendokrin Tümörleri nin Evrelemesi Nasıl Yapılır?

✅Evre I ve II: Erken evrelerde, kanser yalnızca akciğerin bir bölümünde sınırlıdır. Cerrahi müdahale ile tümörün çıkarılması en yaygın tedavi yöntemidir. Ayrıca, bazı durumlarda kemoterapi veya radyoterapi uygulanabilir.
✅Evre III: Bu evrede, kanser daha yayılmacı hale gelmiştir. Tedavi cerrahi müdahale, kemoterapi ve radyoterapi kombinasyonu ile yapılabilir. n yayılmasını engellemek için immünoterapiler de kullanılabilir.
✅Evre IV: Akciğer nöroendokrin tümörlerinin ileri evrelerinde tedavi, semptomları kontrol etmeye yönelik olur. Kemoterapi ve immünoterapiler uygulanabilir, ancak tedavi daha çok hastanın yaşam kalitesini artırmaya yöneliktir. Metastatik hastalıkta, hedefe yönelik tedaviler de kullanılabilir.

Akciğer Nöroendokrin Tümörleri nin Güncel Sistemik Tedavileri Nelerdir?

Tedavi, tümörün türüne, yayılım derecesine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir.
🔹 Cerrahi Tedavi

Tipik ve atipik karsinoid tümörlerde en etkili tedavi yöntemidir.
Tümör küçük ve lokalize ise, akciğerin etkilenen kısmı (lobektomi veya segmentektomi) çıkarılabilir.
Lenf düğümlerinin de çıkarılması gerekebilir.

🔹 Kemoterapi

Büyük hücreli nöroendokrin karsinom ve küçük hücreli akciğer kanserinde temel tedavi seçeneğidir.
Sisplatin + Etoposid kombinasyonu en sık kullanılan kemoterapi rejimidir.
İleri evre vakalarda hastalığı kontrol altında tutmak için uygulanır.

🔹 Radyoterapi

Cerrahi sonrası tümörün tekrarlama riskini azaltmak için kullanılabilir.
Metastaz yapmış veya ameliyat edilemeyen hastalarda semptomları hafifletmek için uygulanabilir.

🔹 Hedefe Yönelik Tedavi ve İmmünoterapi

Son yıllarda immünoterapi ve hedefe yönelik ilaçlarla umut verici sonuçlar alınmaktadır.
PD-L1 inhibitörleri (örn: Atezolizumab, Nivolumab) bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser hücrelerine karşı etkili olabilir.

Akciğer Nöroendokrin Tümörlerinde Yaşam Süresi ve Prognoz

Tümör tipi ve evresi yaşam süresi üzerinde büyük etkiye sahiptir:
📌Tipik karsinoid tümörlerde 5 yıllık sağkalım oranı: %85-90
📌Atipik karsinoid tümörlerde 5 yıllık sağkalım oranı: %50-70
📌Büyük hücreli nöroendokrin karsinomda 5 yıllık sağkalım oranı: %15-30
📌Küçük hücreli akciğer kanserinde (SCLC) ortalama yaşam süresi: 1-2 yıl (ileri evrede).

✔️Erken teşhis edilen hastalarda tedavi şansı çok daha yüksektir.

✅ Akciğer nöroendokrin tümörleri, yavaş veya hızlı büyüyebilen nadir tümörlerdir.
✅ Sigara içmemek, zararlı kimyasallardan kaçınmak ve düzenli kontroller yaptırmak, hastalıktan korunmada kritik öneme sahiptir.
✅ Tedavi, cerrahi, kemoterapi, radyoterapi ve immünoterapi gibi yöntemleri içerebilir.
✅ Erken teşhis edilen hastalarda sağkalım oranı yüksektir.