Akciğer mezotelyoması, genellikle akciğer zarını (pleura) kaplayan mezotelyom hücrelerinden gelişen nadir ve agresif bir kanser türüdür. Mezotelyoma, asbest gibi zararlı maddelere maruz kalan kişilerde yaygın olarak gelişir. Akciğer mezotelyoması, mezotelyomanın en sık görülen şekillerinden biridir ve asbestin en önemli risk faktörüdür. Hastalık, genellikle semptomlar geç ortaya çıkana kadar tanı alamaz, bu da tedavi sürecini zorlaştırır.
Akciğer mezotelyomasının gelişmesinde etkili olan başlıca risk faktörleri şunlardır:
✅Asbest Maruziyeti: Mezotelyomanın en yaygın ve en güçlü risk faktörü, asbeste maruz kalmaktır. Asbest lifleri, akciğer zarına yerleşerek hücresel hasara yol açar ve kansere neden olabilir.
✅Sigara İçmek: Sigara içmek, akciğer mezotelyoması riskini artıran bir faktör değildir. Ancak sigara içen bireylerde, asbeste maruz kalma sonucu gelişen mezotelyoma daha agresif bir şekilde ilerleyebilir.
✅Ailede Mezotelyoma Öyküsü: Aile geçmişinde mezotelyoma vakası olan kişilerde bu kanser türünün gelişme riski artar. Bazı genetik faktörler bu riskin artmasında etkili olabilir.
✅Çevresel Asbest Maruziyeti: Asbest liflerine maruz kalma, iş yerlerinde olduğu kadar çevresel faktörlerden de kaynaklanabilir. Örneğin, asbestli yapı malzemelerinin bulunduğu eski binalarda yaşayanlar da risk altındadır.
✅Yaş ve Cinsiyet: Mezotelyoma, genellikle 60 yaş ve üzerindeki bireylerde görülür ve erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür.
Akciğer mezotelyomasından korunmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
✅Asbestten Uzak Durmak: Asbest maruziyeti, mezotelyomanın ana nedenidir. Bu nedenle, asbest içeren malzemelerle çalışmak zorunda olan kişiler, koruyucu ekipman kullanmalı ve güvenlik önlemlerine uymalıdır. Ayrıca, asbest içeren eski yapılarla temastan kaçınılmalıdır.
✅Sigara İçmemek: Sigara, birçok akciğer hastalığına neden olmanın yanı sıra, mezotelyomanın seyrini de kötüleştirebilir. Sigara içmekten kaçınmak, akciğer sağlığını korumanın en etkili yoludur.
✅İş Yeri Güvenliği: Asbeste maruz kalma riski olan işyerlerinde çalışanların, uygun koruyucu giysiler ve maske kullanmaları gereklidir. Asbestin bulunduğu ortamlarda çalışanlar, düzenli sağlık taramalarından geçmelidir.
✅Erken Tanı ve Sağlık Kontrolleri: Asbest maruziyeti geçmişi olan kişiler, belirli aralıklarla sağlık kontrollerine gitmeli ve akciğer fonksiyonları izlenmelidir.
🔹 1. Solunum Sistemi Belirtileri:
İnatçı nefes darlığı: Günlük aktivitelerde bile soluk almada zorlanma
Göğüs ağrısı: Özellikle yan tarafta, derin nefes almakla artan künt veya bıçak saplanır tarzda ağrı
Kuru öksürük: Balgamsız, uzun süren ve nedeni açıklanamayan öksürük
Hırıltılı solunum
Göğüste sıkışma hissi
🔹 2. Plevral Efüzyon (Akciğer zarında sıvı birikimi) Belirtileri:
Nefes darlığında kötüleşme
Göğüs ağrısının artması
Hızlı yorulma
Sırt ve omuz ağrısı
🔹 3. Genel Belirtiler:
Açıklanamayan kilo kaybı
İştahsızlık
Halsizlik ve yorgunluk
Gece terlemesi
Ateş (bazı hastalarda)
🔹 4. İleri Dönem Belirtileri:
Yutma güçlüğü: Tümörün yemek borusuna baskı yapması durumunda
Ses kısıklığı: Sinir baskısına bağlı
Yüz ve boyunda şişlik: Büyük damarların basısına bağlı gelişebilir (vena cava superior sendromu)
Akciğer Mezotelyoması (Malign Plevral Mezotelyoma - MPM) teşhisi, klinik değerlendirme, görüntüleme yöntemleri ve kesin tanı için biyopsi ile elde edilen dokunun patolojik incelemesinin bir kombinasyonu ile konulur. Teşhis süreci karmaşık olabilir ve genellikle bir uzman ekibi gerektirir. İşte akciğer mezotelyoması teşhisinde kullanılan temel adımlar:
1. Klinik Değerlendirme:
Hasta Hikayesi: Doktor, hastanın semptomlarını (nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük, kilo kaybı, yorgunluk gibi) ve özellikle asbest maruziyeti öyküsünü detaylı olarak alır. Asbest maruziyeti, mezotelyomanın en önemli risk faktörüdür ve bu öykü teşhis sürecinde kritik öneme sahiptir.
Fizik Muayene: Doktor, hastanın genel sağlık durumunu değerlendirir ve akciğerlerde sıvı birikimi (plevral efüzyon) veya diğer anormallikleri araştırır.
2. Görüntüleme Yöntemleri:
Görüntüleme yöntemleri, plevrada (akciğer zarı) anormallikleri tespit etmeye, tümörün yayılımını değerlendirmeye ve biyopsi için uygun alanları belirlemeye yardımcı olur.
Akciğer Grafisi (Röntgen): Genellikle ilk yapılan görüntüleme yöntemidir. Plevral kalınlaşma, plevral efüzyon ve akciğer hacminde azalma gibi mezotelyoma ile ilişkili olabilecek bulguları gösterebilir. Ancak erken evrelerde normal olabilir ve spesifik değildir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): Akciğerleri, plevrayı, mediasteni (akciğerler arasındaki bölge) ve karın üst bölgesini daha detaylı olarak görüntüler. Plevral kalınlaşmanın derecesi, nodüler lezyonlar, interlobar fissürlerde kalınlaşma, mediastinal tutulum ve olası uzak metastazlar hakkında önemli bilgiler sağlar. Kontrastlı BT taramaları daha net görüntüler elde edilmesine yardımcı olabilir. BT, biyopsi planlamasında da yol göstericidir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Yumuşak doku detaylarını BT'den daha iyi gösterir. Özellikle tümörün göğüs duvarına, diyaframa ve kalp zarına (perikard) yayılımını değerlendirmede faydalıdır. Ayrıca, sinir ve damar yapılarını daha iyi görüntüleyebilir.
Pozitron Emisyon Tomografisi-Bilgisayarlı Tomografi (PET-BT): Tümörün metabolik aktivitesini değerlendirerek iyi huylu ve kötü huylu plevral hastalıkların ayrımında yardımcı olabilir. Metastazların saptanmasında ve tedavi yanıtının değerlendirilmesinde de kullanılır.
3. Biyopsi ve Patolojik İnceleme:
Mezotelyoma tanısını kesin olarak koymanın tek yolu biyopsi ile doku örneği almak ve bu örneğin patolog tarafından mikroskop altında incelenmesidir. Biyopsi, tümörün tipini (epiteloid, sarkomatoid, bifazik) ve grade'ini belirlemek için de önemlidir. Biyopsi yöntemleri şunlardır:
Torasentez ve Plevral Sıvı Sitolojisi: Plevral efüzyon varlığında, göğüs duvarından bir iğne ile sıvı alınır (torasentez). Bu sıvıda kanser hücreleri aranır (sitolojik inceleme). Ancak, mezotelyoma hücrelerinin plevral sıvıda saptanması zor olabilir ve negatif sonuç mezotelyomayı dışlamaz. Bu yöntem genellikle tanı koymaktan ziyade plevral efüzyonun nedenini anlamak için kullanılır.
İğne Biyopsisi (Tru-cut veya Çekirdek Biyopsi): BT veya ultrasonografi eşliğinde göğüs duvarından bir iğne ile plevradan doku örneği alınmasıdır. Daha az invaziv bir yöntemdir ancak örnek boyutu küçük olabilir ve tanı koymada her zaman yeterli olmayabilir.
Video Yardımlı Torakoskopik Cerrahi (VATS): En sık kullanılan ve en güvenilir biyopsi yöntemlerinden biridir. Göğüste küçük kesiler yapılarak bir kamera ve cerrahi aletler yerleştirilir. Bu sayede plevra doğrudan görüntülenir ve yeterli büyüklükte doku örnekleri alınabilir. Aynı zamanda plevral efüzyon da boşaltılabilir ve diğer plevral anormallikler değerlendirilebilir.
Torakotomi: Daha büyük bir cerrahi kesi ile göğüs boşluğuna girilerek doğrudan plevradan biyopsi alınmasıdır. VATS'ın yeterli olmadığı veya daha kapsamlı bir inceleme gerektiği durumlarda tercih edilebilir.
Mediastinoskopi veya EBUS/EUS: Mediastinal lenf nodlarının tutulumunu değerlendirmek ve biyopsi almak için kullanılabilir.
Patolojik İnceleme: Biyopsi ile elde edilen doku örnekleri özel boyama yöntemleri ve immünohistokimya gibi teknikler kullanılarak patologlar tarafından detaylı olarak incelenir. Mezotelyoma hücrelerinin karakteristik morfolojisi ve belirteçleri (örneğin, mezotelin, WT-1, kalretinin) tanıyı doğrular. Farklı mezotelyoma tiplerini ayırt etmek ve diğer kanser türlerini dışlamak için bu inceleme kritik öneme sahiptir.
Akciğer mezotelyomasının evrelemesi, kanserin ne kadar yayıldığını belirlemek için kullanılır. Genellikle, kanserin akciğer zarında ve çevresindeki dokularda yayılma derecesi göz önünde bulundurulur:
✅Evre I: Kanser sadece akciğer zarında bulunur ve vücuda yayılmamıştır.
✅Evre II: Kanser, akciğer zarının dışına çıkarak çevresindeki lenf bezlerine veya dokulara yayılabilir.
✅Evre III: Kanser, akciğer zarının dışındaki büyük bölgeleri etkiler ve vücuda yakın bölgelerdeki lenf bezlerine sıçrayabilir. Vücutta daha geniş yayılma olabilir.
✅Evre IV: Kanser, vücudun çok uzak bölgelerine, örneğin karaciğer, kemikler veya beyin gibi yerlere yayılmıştır. Bu evrede tedavi, semptomları hafifletmeye yönelik olur.
Akciğer mezotelyomasının tedavisi, kanserin evresine göre değişir:
✅Evre I ve II: Erken evrelerde, cerrahi müdahale, kanseri çıkarma amacıyla uygulanabilir. Bunun yanında, kemoterapi veya radyoterapi gibi ek tedavi yöntemleri de kullanılabilir.
✅Evre III: Orta evrede, cerrahi müdahale genellikle önerilmez. Bunun yerine kemoterapi ve radyoterapi kombinasyonu kullanılabilir. Ayrıca, immünoterapiler gibi yeni tedavi seçenekleri de hastalara sunulabilir.
✅Evre IV: İleri evrede, kanserin kontrol altına alınması zor olabilir. Tedavi genellikle semptomları hafifletmeye yönelik olur. Kemoterapi, immünoterapiler ve hedefe yönelik tedaviler bu evrede uygulanabilir.
Tedavi seçenekleri hastanın genel sağlık durumu, hastalığın evresi ve hastanın tercihleri doğrultusunda belirlenir.
🔹 Cerrahi Tedavi
🔹 Kemoterapi
🔹 Radyoterapi
🔹 İmmünoterapi
🔹 Hedefe Yönelik Tedaviler (Yeni Yaklaşımlar)
🔹 Palyatif (Destekleyici) Tedaviler
📢 Mezotelyoma tanısı konan hastalar için multidisipliner tedavi planı şarttır. Onkolog, göğüs cerrahı ve radyasyon onkoloğu iş birliği içinde olmalıdır.
Copyright 2025 | Doç. Dr. Abdullah Sakin | Tıbbi Onkoloji (Kanser) Uzmanı
Doç. Dr. Abdullah Sakin
Hakkımda
İletişim
