Akciğer Kanseri Küçük Hücreli Dışı

Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanseri (NSCLC)

Küçük hücreli dışı akciğer kanseri (Non-Small Cell Lung Cancer - NSCLC), tüm akciğer kanserlerinin yaklaşık %85'ini oluşturan bir grup kanser türünü ifade eder. Diğer ana akciğer kanseri türü olan küçük hücreli akciğer kanseri (SCLC)'ye göre daha yavaş seyirlidir ve tedavi yaklaşımları farklıdır. NSCLC genellikle geç belirti verir ve bu nedenle birçok hastada ileri evrede tanı konur.

NSCLC Alt Tipleri:

🔹 Adenokarsinom:

En sık görülen alt tiptir.
Genellikle akciğerin dış (periferik) bölgelerinde oluşur.
Sigara içmeyenlerde en sık görülen NSCLC türüdür.
EGFR, ALK, ROS1 gibi genetik mutasyonlarla ilişkilidir.

🔹 Skuamöz Hücreli Karsinom:

Sigara kullanımıyla en güçlü ilişkiye sahip alt tiptir.
Bronşların merkezi bölgelerinde görülür.
Genellikle mukus üretimi, kanlı balgam ve öksürük gibi belirtilerle kendini gösterir.

🔹 Büyük Hücreli Karsinom:

NSCLC'nin daha az yaygın alt tipidir.
Hem merkezi hem de periferik bölgelerde görülebilir.
Agresif seyirli olabilir ve erken metastaz yapabilir.
Her alt tipin biyolojik davranışı ve tedaviye verdiği yanıt farklıdır. Bu nedenle NSCLC tanısı konduğunda, tümörün alt tipinin belirlenmesi tedavi planlamasında kritik öneme sahiptir.

Risk Faktörleri Nelerdir?

NSCLC gelişiminde hem çevresel hem de genetik faktörler etkili olabilir. En önemli risk faktörleri şunlardır:

✅Tütün Ürünleri ve Sigara Kullanımı

NSCLC vakalarının yaklaşık %80-90’ı sigara kullanımı ile ilişkilidir.
Hem aktif hem de pasif içicilik riski artırır.
Sigara içmeyenlerde görülen NSCLC genellikle adenokarsinom alt tipidir.

✅Mesleki ve Çevresel Maruziyetler

Asbest, arsenik, radon gazı, nikel, krom, dizel egzoz gibi kimyasallar
Madencilik, inşaat, tekstil ve boya endüstrilerinde çalışanlar daha yüksek risk altındadır.

✅Hava Kirliliği

Özellikle yoğun trafik, sanayi bölgeleri ve kapalı alanlarda hava kalitesinin düşük olması akciğer kanseri riskini artırır.

✅Genetik ve Aile Öyküsü

Ailede akciğer kanseri olan bireylerde risk artar.
Genetik mutasyonlar (EGFR, ALK, KRAS vb.) bazı hastalarda kalıtsal olabilir.

✅Kronik Akciğer Hastalıkları

KOAH, akciğer fibrozisi, bronşektazi gibi hastalıklar, inflamasyonu artırarak NSCLC riskini yükseltir.

✅Yaşam Tarzı Faktörleri

Yetersiz beslenme, düşük antioksidan alımı, fiziksel hareketsizlik ve obezite
Alkol kullanımı da bazı çalışmalarda risk artışıyla ilişkilendirilmiştir.

Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

NSCLC’den korunmanın en etkili yolu risk faktörlerinden uzak durmaktır. Şu önlemler önerilir:

✅Sigaranın tamamen bırakılması ve pasif içicilikten kaçınılması
✅Radon gazı ölçümleri ve iş güvenliği önlemleri (maskeler, havalandırma)
✅Hava temizliği ve çevre dostu yaşam alanları oluşturulması
✅Sağlıklı ve dengeli beslenme (antioksidanlardan zengin meyve-sebzeler)
✅Düzenli egzersiz ve ideal vücut ağırlığının korunması
✅Yüksek riskli bireylerde düşük doz bilgisayarlı tomografi (BT) ile tarama

Evrelerine Göre Tedavisi Nasıl Yapılır?

📌Evre I - II (Erken evre)

Cerrahi rezeksiyon (lobektomi/sleeve rezeksiyon)
Adjuvan tedavi (Evre II ve seçilmiş Evre I hastalarda): kemoterapi, immünoterapi veya akıllı ilaçlar
Cerrahiye uygun olmayan hastalara küretik radyoterapi (SBRT)

📌Evre III (Lokal ileri evre)

Eş zamanlı kemoradyoterapi (cisplatin-tabanlı kemoterapi + radyoterapi)
Seçilmiş hastalarda sonrasında idame immünoterapi veya akıllı ilaçlar
Bazı durumlarda kemoterapi, immünoterapi veya akıllı ilaçlar sonrasında ameliyat veya Eş zamanlı kemoradyoterapi ile tedaviye devam edilir.

📌Evre IV (Metastatik evre)

Öncelikle moleküler testler yapılır (EGFR, ALK, ROS1, BRAF, MET, KRAS, PD-L1 ekspresyonu … vb)
Tedavi, biyobelirteçlere göre belirlenir: kemoterapi, akıllı ilaçlar veya immünoterapi

Güncel Sistemik Tedaviler

✅Hedefe yönelik tedaviler (TKI): EGFR, ALK, ROS1, MET, RET, KRAS gibi mutasyonlar hedeflenir.
✅İmmünoterapiler (checkpoint inhibitörleri):

PD-1/PD-L1 inhibitörleri: Pembrolizumab, Nivolumab, Atezolizumab, Durvalumab

✅Kemoterapi: Platin bazlı rejimler (cisplatin + pemetrexed, karboplatin + paklitaksel vb.)
✅Antikor-İlaç Konjugatlar: HER2 ve Trop-2 hedefli yeni ajanlar (Denileukin diftitox, Datopotamab deruxtecan gibi)

Yaşam Süreleri ve Sağkalım Oranları

Evre 5 Yıllık Sağkalım Oranı
❗Evre I %70–90
❗Evre II %50–70
❗Evre III %25–45
❗Evre IV %5–20

Hedefe yönelik tedavi ve immünoterapi alan hastalarda, evre IV bile olsa yaşam süreleri 3–5 yılı aşabilmektedir.
PD-L1 pozitif ve mutasyon taşımayan hastalarda kombine immünoterapi ile uzun süreli tam cevaplar görülebilmektedir.