Pankreas, sindirim sisteminde ve endokrin sistemde önemli işlevlere sahip olan bir organımızdır. Mide ve ince bağırsak arasında yer alır ve yaklaşık 15-20 cm uzunluğundadır. Pankreasın iki ana işlevi vardır: Pankreas, sindirime yardımcı olan pankreas sıvısını üretir. Bu sıvı, enzimler içerir ve ince bağırsağa salgılanarak besinlerin sindirilmesine yardımcı olur. Pankreas, insülin ve glukagon gibi hormonları salgılar. Bu hormonlar, kan şekeri seviyesini düzenler. Pankreasın bu işlevleri, vücudun enerji dengesini sağlamada kritik bir rol oynar.
Pankreas kanseri, pankreasın hücrelerinde başlayan ve genellikle hızla yayılan kötü huylu bir tümördür. Bu kanser, pankreasın sindirim sıvısı üreten dışsal kısmında (exokrin pankreas) veya hormonları üreten içsel kısmında (endokrin pankreas) başlayabilir. En yaygın pankreas kanseri türü pankreatik adenokarsinomdur ve pankreasın dışsal kısmından gelişir.
Pankreas kanseri, genellikle erken aşamalarda belirti göstermez ve bu nedenle sıklıkla geç dönemde teşhis edilir. Pankreas kanserinin tedavisi zordur, çünkü hastalık genellikle ileri evrede teşhis edilir.
Pankreas kanserinin ortaya çıkmasında rol oynayan birkaç risk faktörü vardır:
📌Yaş: Pankreas kanseri, 60 yaş ve üzerindeki kişilerde daha yaygındır.
📌Aile Öyküsü: Pankreas kanseri olan birinci derece akrabaların olması, riskin artmasına neden olabilir.
📌Sigara İçmek: Sigara, pankreas kanserinin en önemli risk faktörlerinden biridir. Sigara içenlerde, içmeyenlere göre pankreas kanseri riski daha yüksektir.
📌Obezite: Aşırı kilolu olmak, pankreas kanseri riskini artırabilir.
📌Diyabet: Uzun süreli diyabet hastalığı, pankreas kanseri riskini artırabilir.
📌Kronik Pankreatit: Pankreasın iltihaplanması, kanser gelişme riskini artırabilir.
📌Genetik Faktörler: Pankreas kanseri genetik yatkınlığı olan kişilerde daha fazla görülür.
📌Alkol Tüketimi: Aşırı alkol tüketimi, pankreas kanseri riskini artırabilir.
📌Düşük Sebze ve Meyve Tüketimi: Yetersiz meyve ve sebze tüketimi, pankreas kanseri riskini artırabilir.
Pankreas kanserinden korunmak için şu önlemler alınabilir:
Sağlıklı Beslenme: Sebze, meyve, tam tahıllar ve sağlıklı yağlar içeren bir diyet pankreas kanseri riskini azaltabilir. Ayrıca, aşırı yağlı ve işlenmiş gıdalardan kaçınılmalıdır.
Sigara İçmemek: Sigara, pankreas kanseri riskini önemli ölçüde artıran bir faktördür. Sigara içmeyerek bu riski azaltabilirsiniz.
Aşırı Alkol Tüketiminden Kaçınmak: Alkol, pankreası olumsuz etkileyebilir ve pankreas kanseri riskini artırabilir. Bu nedenle alkol tüketimi sınırlanmalıdır.
Düzenli Egzersiz: Düzenli egzersiz yapmak, obeziteyi önler ve pankreas kanseri riskini azaltabilir.
Diyabeti Yönetmek: Diyabet hastalığına sahip kişiler, bu hastalığı kontrol altında tutarak pankreas kanseri risklerini azaltabilirler.
Kilonun Kontrolü: Sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak, pankreas kanseri riskini azaltabilir.
Genetik Testler ve Tarama: Ailede pankreas kanseri öyküsü olanlar için genetik testler ve düzenli sağlık taramaları yapılabilir.
Pankreas kanserinin belirti ve bulguları erken evrelerde genellikle belirsizdir ve bu nedenle tanı sıklıkla ileri evrelerde konulur. Ancak bazı hastalarda erken dönemde de belirtiler görülebilir. İşte pankreas kanserinin olası belirti ve bulguları:
🔸Sık Görülen Belirtiler:
Karın Ağrısı: Genellikle üst karın bölgesinde hissedilir ve sırta doğru yayılabilir. Yemeklerden sonra veya uzanırken artabilir.
İştahsızlık ve Kilo Kaybı: Nedeni bilinmeyen ve belirgin kilo kaybı.
Sarılık: Ciltte ve göz beyazlarında sararma, idrar renginde koyulaşma ve dışkı renginde açılma (safra kanalının tıkanması sonucu).
Yorgunluk ve Halsizlik.
🔸Diğer Olası Belirtiler:
Bulantı ve Kusma.
Sırt Ağrısı.
Hazımsızlık ve Şişkinlik.
Yağlı Dışkı (Steatore): Açık renkli, kötü kokulu ve zor temizlenen dışkı.
Yeni Başlangıçlı veya Kontrolü Zorlaşan Diyabet.
Kaşıntı: Ciltte yaygın kaşıntı (sarılığa bağlı olabilir).
Depresyon.
Kan Pıhtıları.
Önemli Not: Bu belirtiler pankreas kanserine özgü değildir ve diğer sağlık sorunlarında da görülebilir. Ancak bu belirtilerden herhangi birinin sürekli hale gelmesi, sıklığının artması veya normalden farklı olması durumunda vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak önemlidir. Özellikle risk faktörleri olan (sigara, diyabet, ailede pankreas kanseri öyküsü, kronik pankreatit vb.) bireyler bu belirtilere karşı daha dikkatli olmalıdır. Erken teşhis, pankreas kanserinde tedavi başarısını önemli ölçüde artırabilir.
Pankreas Kanserinin Teşhisi Nasıl Konulur?
İstanbul'da saat şu an 00:01 ve tarih 18 Mayıs 2025 Pazar. Pankreas kanseri teşhisi, belirtilerin genellikle geç evrelerde ortaya çıkması nedeniyle zor olabilir. Tanı süreci, hastanın öyküsü ve fizik muayenesinin ardından çeşitli tanısal yöntemlerin kombinasyonu ile ilerler:
Görüntüleme Yöntemleri:
Ultrasonografi (USG): İlk başvurulan yöntemlerden biridir. Pankreası ve çevresindeki organları görüntüleyebilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): Pankreas ve çevresindeki dokuların detaylı görüntülerini sağlar ve tümörün yayılımını değerlendirmede önemlidir. Özellikle kontrastlı BT daha detaylı bilgi verir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Yumuşak dokuları daha iyi gösterir ve tümörün karaciğer veya diğer organlarla ilişkisini değerlendirmede faydalı olabilir. MR Kolanjiyopankreatografi (MRCP), safra ve pankreas kanallarını detaylı olarak görüntüler.
Endoskopik Ultrason (EUS): Endoskopi sırasında pankreasa yakın bölgelerden yüksek çözünürlüklü ultrason görüntüleri alınmasını sağlar ve biyopsi alma imkanı sunar.
Pozitron Emisyon Tomografisi - Bilgisayarlı Tomografi (PET-BT): Kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılımını (metastaz) belirlemede yardımcı olabilir.
Kan Testleri ve Tümör Belirteçleri:
CA 19-9: Pankreas kanserinde sıklıkla yükselen bir tümör belirtecidir. Ancak tek başına tanı koydurucu değildir ve diğer durumlarda da yüksek olabilir. Tedavi takibinde faydalıdır.
CEA (Karsinoembriyonik Antijen): Bazı pankreas kanserlerinde yükselebilir.
Bilirubin ve Karaciğer Fonksiyon Testleri: Safra kanalı tıkanıklığına bağlı sarılık durumunda bu testlerde anormallikler görülebilir.
Biyopsi: Kesin tanı, pankreastan alınan doku örneğinin patolojik olarak incelenmesiyle konulur. Biyopsi şu yöntemlerle alınabilir:
Endoskopik Ultrason Eşliğinde İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi (EUS-FNA): EUS sırasında pankreastan iğne ile hücre veya doku örneği alınır.
BT veya Ultrason Eşliğinde Perkütan Biyopsi: Cilt üzerinden iğne ile pankreastan örnek alınır. Ancak tümör yayılım riskini artırabileceği için dikkatli uygulanmalıdır.
Laparoskopi veya Cerrahi Biyopsi: Karın içine küçük kesilerle girilerek veya açık cerrahi sırasında doğrudan tümörden biyopsi alınabilir.
ERCP (Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi): Pankreas ve safra kanallarını görüntülemek ve gerekirse tıkanıklıkları gidermek veya biyopsi almak için kullanılan bir yöntemdir.
Pankreas kanseri tanısı, genellikle bu yöntemlerin bir veya birkaçının kombinasyonu ile konulur. Erken teşhis zor olduğu için, belirtileri olan kişilerin vakit kaybetmeden bir gastroenteroloji veya onkoloji uzmanına başvurması önemlidir.
Pankreas kanserinden korunmak için şu önlemler alınabilir:
✅Sağlıklı Beslenme: Sebze, meyve, tam tahıllar ve sağlıklı yağlar içeren bir diyet pankreas kanseri riskini azaltabilir. Ayrıca, aşırı yağlı ve işlenmiş gıdalardan kaçınılmalıdır.
✅Sigara İçmemek: Sigara, pankreas kanseri riskini önemli ölçüde artıran bir faktördür. Sigara içmeyerek bu riski azaltabilirsiniz.
✅Aşırı Alkol Tüketiminden Kaçınmak: Alkol, pankreası olumsuz etkileyebilir ve pankreas kanseri riskini artırabilir. Bu nedenle alkol tüketimi sınırlanmalıdır.
✅Düzenli Egzersiz: Düzenli egzersiz yapmak, obeziteyi önler ve pankreas kanseri riskini azaltabilir.
✅Diyabeti Yönetmek: Diyabet hastalığına sahip kişiler, bu hastalığı kontrol altında tutarak pankreas kanseri risklerini azaltabilirler.
✅Kilonun Kontrolü: Sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak, pankreas kanseri riskini azaltabilir.
✅Genetik Testler ve Tarama: Ailede pankreas kanseri öyküsü olanlar için genetik testler ve düzenli sağlık taramaları yapılabilir.
Pankreas kanserinin evrelemesi, hastalığın yayılma düzeyini belirler ve tedavi planını yönlendirir. Evreleme, genellikle TNM sistemine göre yapılır:
T (Tümör): Kanserin pankreasın ne kadarını etkilediğini gösterir.
T1: Kanser pankreasın sınırlı bir kısmını etkiler.
T2: Kanser daha geniş bir bölgeyi etkiler.
T3: Kanser çevre organlara yayılmıştır.
T4: Kanser, uzak organlara yayılmıştır.
N (Lenf Düğümleri): Kanserin lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığını gösterir.
N0: Lenf düğümlerine yayılmamış.
N1: Lenf düğümlerine yayılmış.
M (Metastaz): Kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını gösterir.
M0: Metastaz yok.
M1: Metastaz var.
Pankreas kanseri, genellikle geç evrede tanı alan ve agresif seyirli bir malignitedir. Tedavi; tümörün rezektabilite durumuna (cerrahi olarak çıkarılabilirliği), lenf nodu yayılımına ve uzak metastaza göre planlanır. TNM evreleme sistemi esas alınır ve klinik olarak genellikle 4 grupta değerlendirilir:
🔸Rezektabl Evre (Evre I–IIA)
Tümör lokalizedir, majör damar invazyonu veya metastaz yoktur.
Tedavi Yaklaşımı:
Cerrahi rezeksiyon (Whipple ameliyatı veya distal pankreatektomi)
Ardından adjuvan kemoterapi
Standart: mFOLFIRINOX (uygunsa)
Alternatif: gemcitabin + kapesitabin veya gemcitabin tek başına
Adjuvan tedavi süresi genellikle 6 ay
🔸Borderline Rezektabl Evre (Evre IIB)
Tümör önemli damarlara (örn. SMV, PV) sınırlı invazyon göstermiştir ama cerrahi teknikle çıkarılabilir olabilir.
Tedavi Yaklaşımı:
Neoadjuvan kemoterapi ± radyoterapi
mFOLFIRINOX veya gemcitabin-bazlı rejimler
Ardından rezektabilite değerlendirmesi
Cerrahi uygulanırsa, adjuvan tedavi ile devam edilir
🔸Lokal İleri Evre (Unrezektabl, Evre III)
Tümör majör arterleri (SMA, CA, HA) invaze etmiş, ancak uzak metastaz yoktur.
Tedavi Yaklaşımı:
İndüksiyon kemoterapisi (mFOLFIRINOX veya gemcitabin+nab-paklitaksel)
Tümör cevabına göre:
Stabil yanıt: küratif cerrahi düşünülebilir (konversiyon cerrahisi)
Progresyon: palyatif kemoterapiye geçilir
Radyoterapi, sınırlı olgularda lokal kontrol için eklenebilir
🔸Metastatik Evre (Evre IV)
Karaciğer, periton, akciğer gibi uzak organlara yayılım vardır.
Tedavi Yaklaşımı:
Sistemik kemoterapi
Fit hastalarda: mFOLFIRINOX
Daha düşük performans durumunda: gemcitabin + nab-paklitaksel
Hedefe yönelik tedavi:
BRCA mutasyonu (+) hastalarda: olaparib (PARP inhibitörü)
MSI-H/dMMR (+) hastalarda: immünoterapi (pembrolizumab)
Palyatif yaklaşımlar
Safra tıkanıklığında stent
Ağrı için sinir blokları veya radyoterapi
Beslenme desteği
Destekleyici ve Multidisipliner Yaklaşımlar
Ağrı kontrolü (opioidler, sinir blokları)
Enzim desteği ve diyet takibi
Psikososyal destek
Erken palyatif bakım ekiplerinin sürece dâhil edilmesi
Pankreas kanserinin güncel sistemik tedavileri şunlardır:
🔹Kemoterapi: Pankreas kanserinde kullanılan kemoterapi ilaçları arasında Gemcitabine, FOLFIRINOX ve Nab-paclitaxel bulunur. Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmeye ve tümörün büyümesini engellemeye yardımcı olur.
🔹Radyoterapi: Kanser hücrelerini hedef alarak yok etmeye yardımcı olan bir tedavi yöntemidir. Pankreas kanserinde genellikle cerrahiden sonra veya kemoterapi ile birlikte uygulanır.
🔹İmmünoterapiler: İmmünoterapiler, bağışıklık sistemini kanser hücrelerine karşı harekete geçirir. Pembrolizumab ve nivolumab gibi ilaçlar, pankreas kanseri tedavisinde kullanılabilir.
🔹Hedefe Yönelik Tedavi: Pankreas kanserinde hedefe yönelik tedavi, kanser hücrelerini hedef alarak tedavi eder. Örneğin, Erlotinib gibi ilaçlar, kanserin büyümesini engellemeye yardımcı olabilir.
🔹Palyatif Bakım: İleri evre pankreas kanseri hastaları için yaşam kalitesini artırmak amacıyla palyatif bakım uygulanabilir. Bu bakım, ağrı yönetimi, beslenme desteği ve semptomların hafifletilmesini içerir.
Pankreas kanseri, genellikle geç belirti veren, hızlı ilerleyen ve sağkalımı en düşük olan kanser türlerinden biridir. En sık görülen tipi Pankreas Adenokarsinomudur (%85-90). Sağkalım oranları hastalığın evresine, metastaz durumuna ve tedaviye yanıtına göre değişmektedir.
Sağkalımı Etkileyen Faktörler
Erken tanı ve cerrahi şansı
Cerrahi sonrası temiz sınır (R0 rezeksiyon)
CA 19-9 tümör marker düzeyi
Kemoterapiye yanıt
İmmünoterapi veya hedefe yönelik tedavi uygunluğu
Genel performans durumu
Copyright 2025 | Doç. Dr. Abdullah Sakin | Tıbbi Onkoloji (Kanser) Uzmanı
Doç. Dr. Abdullah Sakin
Hakkımda
İletişim
