Pankreas Kanseri

Pankreas Kanseri

Pankreas Nedir?

Pankreas, sindirim sisteminde ve endokrin sistemde önemli işlevlere sahip olan bir organımızdır. Mide ve ince bağırsak arasında yer alır ve yaklaşık 15-20 cm uzunluğundadır. Pankreasın iki ana işlevi vardır: Pankreas, sindirime yardımcı olan pankreas sıvısını üretir. Bu sıvı, enzimler içerir ve ince bağırsağa salgılanarak besinlerin sindirilmesine yardımcı olur. Pankreas, insülin ve glukagon gibi hormonları salgılar. Bu hormonlar, kan şekeri seviyesini düzenler. Pankreasın bu işlevleri, vücudun enerji dengesini sağlamada kritik bir rol oynar.

Pankreas Kanseri Nedir?

Pankreas kanseri, pankreasın hücrelerinde başlayan ve genellikle hızla yayılan kötü huylu bir tümördür. Bu kanser, pankreasın sindirim sıvısı üreten dışsal kısmında (exokrin pankreas) veya hormonları üreten içsel kısmında (endokrin pankreas) başlayabilir. En yaygın pankreas kanseri türü pankreatik adenokarsinomdur ve pankreasın dışsal kısmından gelişir.

Pankreas kanseri, genellikle erken aşamalarda belirti göstermez ve bu nedenle sıklıkla geç dönemde teşhis edilir. Pankreas kanserinin tedavisi zordur, çünkü hastalık genellikle ileri evrede teşhis edilir.

Pankreas Kanserinin Risk Faktörleri Nelerdir?

Pankreas kanserinin ortaya çıkmasında rol oynayan birkaç risk faktörü vardır:

📌Yaş: Pankreas kanseri, 60 yaş ve üzerindeki kişilerde daha yaygındır.

📌Aile Öyküsü: Pankreas kanseri olan birinci derece akrabaların olması, riskin artmasına neden olabilir.

📌Sigara İçmek: Sigara, pankreas kanserinin en önemli risk faktörlerinden biridir. Sigara içenlerde, içmeyenlere göre pankreas kanseri riski daha yüksektir.

📌Obezite: Aşırı kilolu olmak, pankreas kanseri riskini artırabilir.

📌Diyabet: Uzun süreli diyabet hastalığı, pankreas kanseri riskini artırabilir.

📌Kronik Pankreatit: Pankreasın iltihaplanması, kanser gelişme riskini artırabilir.

📌Genetik Faktörler: Pankreas kanseri genetik yatkınlığı olan kişilerde daha fazla görülür.

📌Alkol Tüketimi: Aşırı alkol tüketimi, pankreas kanseri riskini artırabilir.

📌Düşük Sebze ve Meyve Tüketimi: Yetersiz meyve ve sebze tüketimi, pankreas kanseri riskini artırabilir.

Pankreas Kanserinden Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

Pankreas kanserinden korunmak için şu önlemler alınabilir:

✅Sağlıklı Beslenme: Sebze, meyve, tam tahıllar ve sağlıklı yağlar içeren bir diyet pankreas kanseri riskini azaltabilir. Ayrıca, aşırı yağlı ve işlenmiş gıdalardan kaçınılmalıdır.

✅Sigara İçmemek: Sigara, pankreas kanseri riskini önemli ölçüde artıran bir faktördür. Sigara içmeyerek bu riski azaltabilirsiniz.

✅Aşırı Alkol Tüketiminden Kaçınmak: Alkol, pankreası olumsuz etkileyebilir ve pankreas kanseri riskini artırabilir. Bu nedenle alkol tüketimi sınırlanmalıdır.

✅Düzenli Egzersiz: Düzenli egzersiz yapmak, obeziteyi önler ve pankreas kanseri riskini azaltabilir.

✅Diyabeti Yönetmek: Diyabet hastalığına sahip kişiler, bu hastalığı kontrol altında tutarak pankreas kanseri risklerini azaltabilirler.

✅Kilonun Kontrolü: Sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak, pankreas kanseri riskini azaltabilir.

✅Genetik Testler ve Tarama: Ailede pankreas kanseri öyküsü olanlar için genetik testler ve düzenli sağlık taramaları yapılabilir.

Pankreas Kanserinin Evrelemesi Nasıl Yapılır?

Pankreas kanserinin evrelemesi, hastalığın yayılma düzeyini belirler ve tedavi planını yönlendirir. Evreleme, genellikle TNM sistemine göre yapılır:

• T (Tümör): Kanserin pankreasın ne kadarını etkilediğini gösterir.

  • T1: Kanser pankreasın sınırlı bir kısmını etkiler.

  • T2: Kanser daha geniş bir bölgeyi etkiler.

  • T3: Kanser çevre organlara yayılmıştır.

  • T4: Kanser, uzak organlara yayılmıştır.

• N (Lenf Düğümleri): Kanserin lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığını gösterir.

  • N0: Lenf düğümlerine yayılmamış.

  • N1: Lenf düğümlerine yayılmış.

• M (Metastaz): Kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını gösterir.

  • M0: Metastaz yok.

  • M1: Metastaz var.

Pankreas Kanseri: Evrelerine Göre Tedavi Yaklaşımı

Pankreas kanseri, genellikle geç evrede tanı alan ve agresif seyirli bir malignitedir. Tedavi; tümörün rezektabilite durumuna (cerrahi olarak çıkarılabilirliği), lenf nodu yayılımına ve uzak metastaza göre planlanır. TNM evreleme sistemi esas alınır ve klinik olarak genellikle 4 grupta değerlendirilir:

🔸Rezektabl Evre (Evre I–IIA)

Tümör lokalizedir, majör damar invazyonu veya metastaz yoktur.

• Tedavi Yaklaşımı:

  • Cerrahi rezeksiyon (Whipple ameliyatı veya distal pankreatektomi)

  • Ardından adjuvan kemoterapi

    • Standart: mFOLFIRINOX (uygunsa)

    • Alternatif: gemcitabin + kapesitabin veya gemcitabin tek başına

  • Adjuvan tedavi süresi genellikle 6 ay

🔸Borderline Rezektabl Evre (Evre IIB)

Tümör önemli damarlara (örn. SMV, PV) sınırlı invazyon göstermiştir ama cerrahi teknikle çıkarılabilir olabilir.

• Tedavi Yaklaşımı:

  • Neoadjuvan kemoterapi ± radyoterapi

    • mFOLFIRINOX veya gemcitabin-bazlı rejimler

  • Ardından rezektabilite değerlendirmesi

  • Cerrahi uygulanırsa, adjuvan tedavi ile devam edilir

🔸Lokal İleri Evre (Unrezektabl, Evre III)

Tümör majör arterleri (SMA, CA, HA) invaze etmiş, ancak uzak metastaz yoktur.

• Tedavi Yaklaşımı:

  • İndüksiyon kemoterapisi (mFOLFIRINOX veya gemcitabin+nab-paklitaksel)

  • Tümör cevabına göre:

    • Stabil yanıt: küratif cerrahi düşünülebilir (konversiyon cerrahisi)

    • Progresyon: palyatif kemoterapiye geçilir

  • Radyoterapi, sınırlı olgularda lokal kontrol için eklenebilir

🔸Metastatik Evre (Evre IV)

Karaciğer, periton, akciğer gibi uzak organlara yayılım vardır.

• Tedavi Yaklaşımı:

  • Sistemik kemoterapi

    • Fit hastalarda: mFOLFIRINOX

    • Daha düşük performans durumunda: gemcitabin + nab-paklitaksel

  • Hedefe yönelik tedavi:

    • BRCA mutasyonu (+) hastalarda: olaparib (PARP inhibitörü)

    • MSI-H/dMMR (+) hastalarda: immünoterapi (pembrolizumab)

  • Palyatif yaklaşımlar

    • Safra tıkanıklığında stent

    • Ağrı için sinir blokları veya radyoterapi

    • Beslenme desteği

Destekleyici ve Multidisipliner Yaklaşımlar

• Ağrı kontrolü (opioidler, sinir blokları)

• Enzim desteği ve diyet takibi

• Psikososyal destek

• Erken palyatif bakım ekiplerinin sürece dâhil edilmesi

Pankreas Kanserinin Güncel Sistemik Tedavileri Nelerdir?

Pankreas kanserinin güncel sistemik tedavileri şunlardır:

🔹Kemoterapi: Pankreas kanserinde kullanılan kemoterapi ilaçları arasında Gemcitabine, FOLFIRINOX ve Nab-paclitaxel bulunur. Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmeye ve tümörün büyümesini engellemeye yardımcı olur.

🔹Radyoterapi: Kanser hücrelerini hedef alarak yok etmeye yardımcı olan bir tedavi yöntemidir. Pankreas kanserinde genellikle cerrahiden sonra veya kemoterapi ile birlikte uygulanır.

🔹İmmünoterapiler: İmmünoterapiler, bağışıklık sistemini kanser hücrelerine karşı harekete geçirir. Pembrolizumab ve nivolumab gibi ilaçlar, pankreas kanseri tedavisinde kullanılabilir.

🔹Hedefe Yönelik Tedavi: Pankreas kanserinde hedefe yönelik tedavi, kanser hücrelerini hedef alarak tedavi eder. Örneğin, Erlotinib gibi ilaçlar, kanserin büyümesini engellemeye yardımcı olabilir.

🔹Palyatif Bakım: İleri evre pankreas kanseri hastaları için yaşam kalitesini artırmak amacıyla palyatif bakım uygulanabilir. Bu bakım, ağrı yönetimi, beslenme desteği ve semptomların hafifletilmesini içerir.

Pankreas Kanseri Yaşam Süresi ve Sağkalım Oranları

Pankreas kanseri, genellikle geç belirti veren, hızlı ilerleyen ve sağkalımı en düşük olan kanser türlerinden biridir. En sık görülen tipi Pankreas Adenokarsinomudur (%85-90). Sağkalım oranları hastalığın evresine, metastaz durumuna ve tedaviye yanıtına göre değişmektedir.

Evreye Göre 5 Yıllık Sağkalım Oranları (Pankreas Adenokarsinomu)

Genel Ortalama Yaşam Süresi

Sağkalımı Etkileyen Faktörler

• Erken tanı ve cerrahi şansı

• Cerrahi sonrası temiz sınır (R0 rezeksiyon)

• CA 19-9 tümör marker düzeyi

• Kemoterapiye yanıt

• İmmünoterapi veya hedefe yönelik tedavi uygunluğu

• Genel performans durumu